Gökırmak’ın ikiye böldüğü vadi boyunca nehre eşlik eden Taşköprü şehri,bağrında ortaya çıktığı verimli toprakların sonucu olarak farklı uygarlık ve toplumların tarihsel derinl...

Gökırmak’ın ikiye böldüğü vadi boyunca nehre eşlik eden Taşköprü şehri,bağrında ortaya çıktığı verimli toprakların sonucu olarak farklı uygarlık ve toplumların tarihsel derinlik içersinde mirasının toplamı gibidir.
Antik dönemlerde Pafloganya bölgesindeki Pompeipolis kentinin kurulduğu yer olarak dikkati çeken Taşköprü,Osmanlı döneminde bilim insanları Taşköprülüzadelerin memleketi,günümüzde ise sarımsağı,eşsiz gastronomisi ve antik mirası ile şöhret bulmuştur.
İdari olarak Taşköprü Anadolu Eyaletine bağlı Kastamonu Sancağının kazasıdır.Taşköprü ve çevresinde ilk insan varlığı Alatarla ile Kızılcaören köyleri arasında kalan bölgede kendini göstermiştir.Bu yerleşim bölgesinde MÖ.7000 yıllarına kadar insan yaşamı görülmüştür.Taşköprü ve çevresi höyüklerin bol olduğu yerdir.Zımbıllı’da ilk yerleşim İlk Tunç çağında başlamıştır.Taşköprü Paflogonya’nın bir parçasıdır.Türk’lerin Anadolu’ya gelişinden sonra Kastamonu ve çevresinin fethi Selçuklu devletinin kurucusu Süleyman Şah’ın komutanı ve valisi olarak görülen Emir Karategin tarafından olmuştur.Kastamonu 12.yy sonları ve 13.yy başlarında yoğun Türkmen göçüne maruz kalmıştır.Bundan dolayı Kastamonu Türkmen’lerin başkenti olarak anılmıştır.Taşköprü’nünde bu Türkmen göçleri sırasında kurulduğu tahmin edilmektedir.
Bu dönemde Çobanoğulları Beyliği Hakimiyeti vardır.Beyliğin başında sırasıyla Hüsamettin Çoban,Alp Yürek ve Muzaffereddin Yavlak Arslan vardır.Muzaffereddin Yavlak Arslan emirliği sırasında Selçukluda ki saltanat kavgalarına karışmış Selçuklularla yapılan savaşlarda Yavlak Arslan ölmüş,Yavlak Arslan’ın mezarının Taşköprü’nün Tokaş Köyünde olduğu rivayet edilmektedir.Tokaş Köyünde halk arasında Yavlak Arslan adıyla anılan bir türbe bulunmaktadır.Muhtemelen Taşköprü çevresinde şehit edildiği ve bu köye defnedildiği düşünülmektedir. Bu dönemde Kastamonu ve çevresi ilim ve edebi faaliyetlerin yürütüldüğü önemli bir merkez olmuştur.Taşköprü’de Muzaffereddin Medresesi’nin varlığı ilmi çalışmaların olduğunu göstermektedir.
Bu kitapta ;15.ve 16.yüzyılda Taşköprü merkez ve köyleri Kastamonu sancağının tahrir defterleri incelenerek idari birimleri kır iskan merkezleri tarım ve hayvancılık ile ilgili bilgiler verilmiştir.
Taşköprü’nün Muzaffereddin Cami ve medresesi etrafında geliştiği düşünülmektedir.Cami mahallesi ile Debbağın Mescidi mahallesi Taşköprü Kaza’sının ortaya çıkışında esas birimleri olmuştur.Bu iki mahalleden başka isminde mescit adı geçen Hacı İlyas Mescidi,Akçamescid ve gürze mescidi adlarında üç mahalle daha görülmüştür.Hacı İlyas Mescidi Mahallesi’nin Karasaid mahallesi olarak anıldığı dikkat çekmektedir.
Taşköprü ekonomisi daha çok tarıma dayalıdır. Sebzecilik ve meyvecilik yapılmaktadır.Ayrıca küçük işletmelerde vardır.Bunlar içinde özellikle Boza imal yeri olan Bozahane vardır.Dericilik de önemli yer teşkil etmektedir.Muzafereddin Cami ve Medresesi vakfına kira geliri sağlayan vakıf evleri ve dükkanlar ,biri eski diğeri yeni iki hamam vardır.
Kırsal yerleşim merkezleri;köyler,mezraalar,çiftliklerden meydana gelmiştir.Vakıf statüsünde olan köylerde vardır.Konar göçer oluşumlara bağlı olarak; Erikli,Akçakavak,Çallu,Çotullar,Kozanlu,Alihacılu,İlikli,Çoğaçlu,Çiftlik Cemaat’ları olduğu görülmüştür.
15.ve 16.yüzyılda Taşköprü ve Köylerinde tarım ve hayvancılık,sebze ve meyvecilik yapıldığı ,başta Buğday,Arpa olmak üzere Siyez,Çeltik,Sarımsak,Kendir ve Keten üretimi ve Arıcılık yapıldığı görülmüştür.
Merkezde”Yoğunoluk pazarı”,kırsal kesimde Akçakavak ,Belviran ,Bükmüş, Kiraz, Kalınkise, Kuyucak, Şahinçatı” köylerinde Pazar kurulduğu görülmüştür.
Kısaca eserde Taşköprü merkez nüfusu,fiziki yapısı mahalleleri,köyleri ile birlikte tarım ve hayvancılık ürünlerin çeşitliliği,Küçük ölçekli işletmeler o dönemde Taşköprü’nün Sosyal ve Ekonomik anlamda incelemesi yapılmış önemli bir kaynaktır.
Geçmişimizle ilgili bilgi edinilmesi açısından okunması gereken bir kitap.
Bizlere böyle güzel bir kaynak kazandırdığı için teşekkür ederiz yazarın emeğine sağlık.
*Kaynak: Osmanlı Klasik Döneminde Taşköprü Kaza’sının Sosyal Ve Ekonomik Tarihi
/ Sibel Kavaklı Kundakçı
Kastamonu Üniversitesi,Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi

Necati DOĞANÇ