Hem Türkiye’de hem de dünyada hem değerli madenler arasında bulunan altın 2024 senesinde yerini resmen ona bırakacak. Öyle ki buna yatırım yapanlar paraya para demeyecek. İşte altından 2 kat daha pahalı olan o maden…
Dünya genelinde değerli bir maden olarak bilinen altın aslında başka madenlerin yanında çok daha ucuzdur. Öyle ki dünya üzerinde altından daha pahalı birçok şey vardır. Bunlardan biri ise iridiyumdur. Peki iridyum nedir? İridyum nasıl ve ne zaman keşfedilmiştir? İridyumun fiyat ne kadardır? Gelin beraber iridyum ile alakalı bilinmeyenlere bakalım…
İRİDYUM NEDİR?
Cumhuriyet’te yer alan habere göre, atom numarası 77 olan ve “geçiş metali” olarak sınıflandırılan kimyasal bir element olan iridyum, oda sıcaklığında katı halde bulunan bir maddedir. Royal Society of Chemistry’nin çalışmaları kapsamında bu madde adını güçlü renkli bileşenleri temsil eden ve gökkuşağı anlamına gelen yunanca iris kelimesinden almıştır.
Söz konusu olan “iris” kelimesi antik Yunan dinine göre ve Yunan mitolojisinde tanrılar Thaumas ve Electra’nın kızı, gökkuşağının kişileştirilmiş hali ve tanrıların habercisi anlamına gelmektedir.
Çok yüksek bir yoğunluğa sahip olan iridyum, altın gibi tepkisizdir. Bu özelliklerinin yanı sıra periyodik tablo içinde korozyona en dayanıklı element olarak bilinmektedir.
İRİDYUM'U KİM KEŞFETTİ?
Elementi keşfetmesiyle tanınan kimyager Smithson Tennat’tır. Lakin Fransız kimyagerler H.V. Collet-Descotils, A.F. Fourcroy ve N.L. Vauquelin gibi isimlerin dahil olduğu birçok kişi 1803 civarında iridyumla kabaca karşılaşmış olabilir. İridyum, platinin çok güçlü asitlerin bir karışımı olan "aqua regia" içinde çözülmesiyle bulunmuştur.
İRİDYUMUN KULLANIM ALANLARI
Yüksek yoğunluğu olmasından ötürü nadir bulunan o saf formu ok nadir olarak kullanılan iridyum, doğada bile bulunamayan bilen bir türdür. İridyum içerdiği söylenilen cevherlerin aslında içlerinde çok küçük oranda iridyumlar vardır. Öte yandan iridyum, Güney Afrika, Alaska, Brezilya, Myanmar ve Rusya’da bulunabilir.
Otomotiv Endüstrisi: İridyumun en çok kullanıldığı sektörlerden biri otomotiv sektörüdür. Söz konusu bu sektör için bu kişilerde iridyum kullanılır. Yüksek erime noktası ve korozyona dayanıklılığı özelliklerinden dolayı bujilerin ömrünü uzatır ve motor verimliliğini artırır.
Kimyasal Endüstri: Asit üretimi gibi kimyasal süreçlerde kullanılan katalizörlerde iridyum oldukça önemli bir yere sahiptir. Özellikle klor-alkali sürecinde ve nitrik asit üretiminde kullanılır.
Elektronik ve Telekomünikasyon: Yine yüksek sıcaklık ve korozyon direnci özelliğinden dolayı iridyum elektronik cihazlarda sıklıkla kullanılır. Yine cihazların ömrünü uzatan bir özellik sergilediği için tercih edilirken özellikle de bazı türlerdeki yarı iletkenlerde ve elektrik kontakları unda kullanılır.
Tıp ve Radyoterapi: Kanser tedavisinde kullanılan radyoterapi cihazlarında ide diyorum bir radyasyon kaynağı olarak kullanılır.
Uzay ve Havacılık Endüstrisi: Yine yüksek sıcaklık direnci özelliğe onu uzay ve havacılık uygulamaları için oldukça kullanışlı bir malzeme olarak ön plana çıkarıyor. Öte yandan uzay araçlarının ve uydu bileşenlerinin yapımında kullanılabiliyor.
Bilimsel Araştırmalar ve Laboratuvar Ekipmanları: Bilimsel araştırmalar için laboratuvarda kullanılan ekipmanların bazılarında iridyum kullanılmaktadır.
Saatçilik: İridyum, bazı lüks saatlerde kullanılan alaşımların bir bileşenidir.
Kuyumculuk: Çok nadir olsa da platin ya da altınla alışım halinde kuyumculukta kullanılan iridyum burada da yüksek dayanıklılık ve parlaklık özelliklerinden dolayı tercih edilir.
ONSU 4 BİN 500 DOLAR
İridyum, oldukça yüksek maliyetli olmasının yanı sıra çok nadir bulunmasından dolayı pahalı bir maddedir. Öyle ki şimdilerde iridyum un onsu 4 bin 500 dolardır. Altının onsu ile karşılaştıracak olursak şuan için ons altın fiyatı 2 bin 082 dolar olduğu için iridyum altından iki kat daha pahalıdır.
İRİDYUM YATIRIMI NASIL YAPILIR?
Değerli metaller grubuna ait nadir elementlerden biri olan iridyuma, çeşitli yollarla yatırım yapılmaktadır. Yatırımı daha karmaşık olduğu için genellikle deneyimli ve uzman kişiler tarafından tercih edilir. Lakin eridim yatırım yapmanın temel yolları şunlardır:
Fiziksel Metal Satın Almak: Nadir metallerin fiziksel formlarını satın almak mümkündür. Lakin bu şekilde yapılan yatırımlar, metalin depolanması ve güvenliğinin sağlanması gibi ek maliyetleri de beraberinde getirir
Madencilik Şirketlerine Yatırım Yapmak: En çok tercih edilen yatırım yöntemlerinden biri iridyum üreten madencilik şirketlerinin hisselerini satın almaktır. Bu yatırım yolu dolaylı bir yatırımdır. Bu şirketler genellikle platin grubu metalleri (PGM) çıkaran şirketlerdir ve bu grup içinde iridyum da bulunur.
Yatırım Fonları ve ETF'ler: Hem borsa yatırım fonları yani ETF’ler hem de bazı yatırım fonları nadir metallerle ilişkili şirketlere yatırım yaparlar. Söz konusu bu fanlar aracılığıyla içinde iridyum olmak üzere birçok nadir metallere yatırım yapılabilir.
YATIRIM YAPARKEN BUNLARA DİKKAT
Her alanda olduğu gibi iridyuma yatırım yaparken de oldukça temkinli ve dikkatli olmanız gerekiyor. Öyle ki ilk başta detaylı bir piyasa araştırması yapmak oldukça önemli. Piyasa araştırmasıyla endüstriyel talep ve arz, madencilik maliyetleri ve jeopolitik faktörleri de göz önünde bulundurmak gerekiyor.
Bunun yanı sıra iridyum yatırımlarında piyasanın volatilitesi ve likidite sınırlamaları gibi belli riskler söz konusu. Dolayısıyla iridyuma yatırım yapacaksanız risk değerlendirmelerini yakından takip etmeniz gerekiyor.
Birçok nadir metal, genel de uzun vadeli yatırım aracı olarak görülmektedir. Bununla beraber piyasa dalgalanmaları ve endüstriyel talep değişiklikleri, yatırımın değerinde etki edebilir. Tüm bunların yanı sıra iridyuma yatırım yapacak olan kişilerin eğer ki fiziksel olarak iridyum alacaklarsa, saklama ve sigorta gibi ek maliyetleri kesinlikle göz ardı etmemelidir.
İRİDYUM BORSASI
İridyum üretimiyle ilişkili şirketlerin bulunduğu bazı önemli borsalar şunlardır:
New York Borsası (NYSE) ve NASDAQ: Platin grubu metallerle uğraşan birçok büyük madencilik şirketi, NYSE ve NASDAQ'ta işlem görür.
Johannesburg Menkul Kıymetler Borsası (JSE): dünyanın önde gelen platin ve platin grubu metaller üreticilerinden biri olan Güney Afrika ön plana çıkan borsa şirketlerini barındırmaktadır. Akşam iridyum dahil olmak üzere değerli metalleri çıkaran birçok şirket JSE’DE listelenir.
Londra Borsası (LSE): Burası Avrupa ve uluslararası madencilik şirketlerinin hisselerini listeleyen ve platin grubu metallerle ilgili şirketlerin bulunduğu yerdir.
Toronto Borsası (TSX) ve TSX Venture Exchange (TSXV): Kanada, madencilik ve doğal kaynaklar sektöründe oldukça güçlü bir konumdadır. Bu gücüyle ise TSX ve TSXV'de platin grubu metallerle ilgili birçok şirketin listelenmesini sağlar.
Avustralya Menkul Kıymetler Borsası (ASX): madencilik sektöründe global bir lider olan Avustralya, yatırım konusunda da ön plana çıkan bir konumdadır. ASX'te platin grubu metallerle uğraşan birçok şirket bulunur.
Hong Kong Borsası (HKEX) ve Şanghay Menkul Kıymetler Borsası (SSE): platin grubu metallerin önemli bir pazarı olan Asya-Pasifik bölgesi ve özellikle de Çin bu konuda önemli ülkelerdir. Bu borsalar, ilgili madencilik ve metal işleme şirketlerine ev sahipliği yapabilir.