Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) emeklileri yakından ilgilendirecek yeni bir karar aldı. SGK denetmenlerinin iş yükünün neredeyse yüzde 50’sini hileli işlemler oluşturuyor. Gerçek olan ya da olmayan, binlerce ihbar değerlendiriliyor.
Emekli maaşları mercek altına alan SGK, emekli maaşlarının denetimlerinde bundan sonra yapay zeka kullanarak iş yükünü hafifletecek. Böylelikle yapay zeka sayesinde haksız yere maaş alanların daha hızlı ve kolay bir şekilde tespit edilebilmesi hedefleniyor.
Yapay zeka şüpheli kişilerin dosyalarında bir usulsüzlük tespit ettiği takdirde uyarı veriyor ve bu uyarıyla birlikte müfettişler denetlemeye başlıyor. Eğer incelenen emekli maaşlarında herhangi bir ihlal tespit edilirse o kişinin emekli maaşı anında kesiliyor.
152 BİN İŞYERİNDE DENETİM YAPILDI
Sosyal güvenlik denetmenleri geçen yıl toplamda 152 bin 596 işyerinde denetim yaptı ve bu denetimlerde sigortasız olarak 52 bin 642 işçi çalıştıran bin 251 kayıt dışı işletmeyi belirledi.
2 bin 513 sahte işyeri ve 124 bin 373 sahte sigortalı tespit etti. Denetimler sonucu 3 milyar liralık kamu zararının önlendiği ortaya çıktı.
4 BİN 387 KİŞİ KAĞIT ÜZERİNDE BOŞANDI
Emekli maaşı alabilmek için haksız maaş ihlalinin başında sahte boşanma vakaları geliyor. Sahte boşanmalar 2008'deki yasa değişikliğinin ardından hızla yaygınlaşmıştı.
Türkiye‘de 4 bin 387 kişinin, kendisine haksız yere emekli aylığı bağlatabilmek için eşi ile sahte biçimde boşandığı belirlendi.
Emekli maaşı alırken vefat eden kişinin maaşı eşine veya çocuklarına dul veya yetim aylığı olarak bağlanabiliyor.
Ancak maaş bağlanacak kişinin bazı koşulları sağlaması gerekiyor. Bunların başında da bekar olmak geliyor.
Yetim, öksüz veya dul aylığı alan kişi evlenirse aldığı maaş kesiliyor. Ölen kişinin maaşını da alabilmek için birçok çift kağıt üzerinde boşanma yoluna başvuruyor. Çiftlerin evliliği hukuken sona eriyor ancak uygulamada devam ediyor.
Halk arasında "muvazzalı boşanma" olarak da bilinen bu duruma hukukta "boşanılan eşle eylemli olarak birlikte yaşama" adı veriliyor.
SGK BU KİŞİLERİ NASIL TESPİT EDİYOR?
Yetim maaşı almak isteyenler eşleriyle kağıt üzerinde boşanıyor fakat birlikte yaşamaya devam ediyor. SGK, incelemelerde, boşanma tarihi ile maaş talep tarihi arasında şayet bir yıldan az süre varsa, bağlanan maaş dosyalarının yüzde 10’u örnekleme usulü seçer ve “eşlerin, boşandıkları eş ile fiilen birlikte yaşayıp yaşamadığının” kontrollerini de denetmenlere yaptırır.
SGK EV DENETLEMELERİ YAPIYOR MU?
İncelemelerin güvenliği ve gizliliği açısından, kişilerin evlerinde denetim yapılmamaktadır. Çevre araştırması, komşuları, apartman yöneticileri kapı ve güvenlik görevlileri mahalle esnafı, muhtarlık ifadelerine ve kayıtlara başvurulur.
Ayrıca resmi seçmen kayıtları, kolluk kuvvetleri, nüfus adres nakli, aidat ödemeleri, kira ve benzeri sözleşmeler, faturalar vb. durumlar üzerinden de ispat üzere, belgeli inceleme yoluna gidilir.
SAHTE SİGORTALILIĞA DİKKAT
Bir başka haksız maaş ihlali ise sahte sigortalılık oluyor. SGK sahte işyeri ve sigortalılığın tespiti amacıyla yoğun çalışmalar yürütüyor.
Sigortalı bir işte çalışmadığı halde emekli olabilmek için sigortalı bir işte çalışıyormuş gibi gösteriliyor.
Eğer SGK tarafından fiilen çalışmadığı halde sigortalı gösterilen kişilerin sigortası iptal edilir, ödediği primler yanar, emekli olmuşsa emekli aylığı kesilir, ödenmiş aylık ve sağlık harcamaları faiziyle geri alınır.
TÜM MAAŞLAR FAİZİYLE GERİ ALINACAK
Öte yandan SGK çalışanlarının emeklilik işlemleri sırasında yaptığı en ufak bir hata da vatandaşa soruluyor.
Yanlış hesap yapılıp emekli edilmişse görülen faydanın kişiselliğinden dolayı ihlal değerlendirmesi yapılıyor.
SGK tarafından denetimler sırasında eğer bir kişinin haksız maaş ihlalinde bulunduğu tespit edilirse cezai işlemleri bulunuyor.
Öncelikle ödenen emekli maaşları kesiliyor ve geçmişe dönük SGK’nın ödediği tüm maaşlar, sağlık harcamaları, ikramiyeler faiziyle geri alınıyor.
BAŞKA DENETİM MEKANİZMALARI VAR MI?
SGK’nın resmen ilk kontrolü haricinde, ALO 170, e-posta ve kağıt posta vasıtası ile gelen ihbar ve şikayetler de değerlendirilecek.
Şikayetçilerse genelde yetimin başta anne ve babası, kardeşi, arkadaşı, komşusu ya da akrabalarıdır. Şikayet üzerine ilk inceleme yapılır, gerekli görülmesi durumunda bağlanan yetim ve dul maaşlarının boşanma sonrası birlikte yaşama varlığının, tespit işlemlerine geçilir.
(kamusonhaber)