KAYSERİ (AA) - ESMA KÜÇÜKŞAHİN - Kayseri'de geliştirilen "dolu püskürtme simülatörü" ve yazılım sayesinde domatesteki dolu hasarı, yapay zeka ile tespit edilecek.
Erciyes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Biyosistem Mühendisliği Bahçe Bitkileri Bölümü ve Kayseri Üniversitesi Yazılım Mühendisliğinin "dolu püskürtme simülatörü" ve yazılımla domatesteki dolu hasarının tespitine yönelik projesi, patent sürecinin tamamlanması ve yazılımın sahada aktif kullanılmasıyla hem çiftçilerin hem de dolu hasarını tespit edecek eksperlerin işini kolaylaştıracak.
Kayseri Üniversitesi Yazılım Mühendisliği Bölümü Araştırma Görevlisi Ahmet Ünlühisarcıklı, AA muhabirine, proje kapsamında farklı dönemlerde üniversitenin arazisinde ekili domateslerin üzerine simülatörle dolu gibi bims (yapı malzemesi) püskürtüldüğünü ve "dolu hasarı"nın yapay zeka yazılımlarıyla analiz ettiklerini söyledi.
Bu kapsamda 6 farklı bantta çalışan, multispektral bir kameraya sahip dron üzerinden arazinin görüntülerini aldıklarını ve bunu yaklaşık 10 kez tekrarladıklarını belirten Ünlihisarcıklı, "Bu görüntüler üzerinden geniş kapsamlı bir veri seti oluşturduk. Bu veri seti üzerinden yapay zeka yazılımlarımızı çalıştırarak farklı dönemlerde dolu hasarlarının analizini yapmaya çalışıyoruz. Bu yapmış olduğumuz çalışma, öncelikle literatüre büyük katkı sağlayabilecek bir çalışma çünkü şu anda bu kadar kapsamlı bir veri seti maalesef mevcut değil." diye konuştu.
Akıllı tarımın, artık geleceğin sektörleri arasında yer aldığını vurgulayan Ünlühisarcıklı, şöyle konuştu:
"Verilerimizi topladıktan sonra bu verilerin farklı dönemlerde analizlerini yapıyoruz. Almış olduğumuz parsellerden bir tanesi kontrol parseli, buna göre analizi yapıyoruz. Diğer taraftan dolu hasarı öncesi ve sonrası 24 saat aralıklarla farklı görüntüler alıyoruz ve bunların da birbiriyle karşılaştırmasını yapıyoruz. Normalde bu hasar tespitleri insan gözüyle veya eksperle yapılıyor, hataya açık yöntemler. Biz bunu direkt yapay zeka yazımlarıyla yapmaya çalışıyoruz ve anında tespiti amaçlıyoruz. Bu sayede çiftçilerimize daha hızlı hizmet verebilecek bir yazılım, bir simülatör sunacağız. Aynı zamanda eksper sıkıntılarının veya öznellikten kaynaklanan hataların önüne geçebilecek bir sistem ortaya çıkarmayı amaçlıyoruz."
- "Simülatörle daha uygun veriler elde edeceğimizi düşünüyoruz"
Ziraat Fakültesi Biyosistem Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cevdet Sağlam ise TÜBİTAK 1001 Projesi kapsamında domateste dolu zararını belirlemek için bir simülatör tasarladıklarını, traktörün arkasına takarak makineyi çalıştırdıklarını ve şu an patent alma aşamasında olduklarını söyledi.
Proje kapsamında üniversitenin yaklaşık 2 dönümlük arazisine sofralık domates ektiklerini belirten Sağlam, dolu yerine iki ayrı yoğunlukta bims kullandıklarını, bimsleri bitkinin 4 fenolojik döneminde dolu gibi simülatörle püskürttüklerini dile getirdi.
Bitki üzerindeki etkiyi görmek için uygulamadan bir gün önce ve sonra dron ile görüntüleri aldıklarını anlatan Sağlam, uzmanların arazi üzerinde ürünlere bakıp verileri de kaydettiklerini ifade etti.
Üç kez domates hasadı yaptıklarını anlatan Sağlam, "Yurt içinde ve yurt dışında böyle bir sistem yapılmamış. Dolu hasarı daha çok makasla yaprak kesimi ve elle koparma şeklindeki uygulamalar neticesinde bitkiye verilen hasar şeklindeydi. Bu, tüm hasarı tespit edemiyordu ve uzun bir zaman alıyordu. Arazinin örneklendirilmiş belirli alanlarında ancak hasarı tespit edebiliyordu. Bizim geliştirdiğimiz simülatör makinesiyle zaman, doğruluk ve hassasiyet açısından daha uygun veriler elde edeceğimizi düşünüyoruz." şeklinde konuştu.
Verileri girmeye başladıklarını ancak henüz analizlerin bitmediğini belirten Sağlam, tahmini olarak yüzde 30-40, zaman zaman yüzde 50'ye varan bir zararın söz konusu olduğunu dile getirdi.
Sağlam, sigortalanmış tarım arazilerinde eksperler tarafından dolu hasarının tespit edildiğini, hasar oranına göre zararın karşılandığını, ortaya çıkacak sistemin hem çiftçi hem de uzman eksper firmaları açısından kolaylıklar sağlayacağını sözlerine ekledi.