Emekli olmayı hedefleyen bireylerin, sosyal güvenlik mevzuatına uygun olarak üç ana kriteri karşılamaları gerekmektedir: yaş, prim ve hizmet süresi. Emekli olabilmek için ilk adım olarak, uzun vadeli sigorta kollarına dahil olmak zorunludur. Ayrıca, işe başlama tarihine bağlı olarak belirlenen bir prim gün sayısını tamamlamak ve belirli bir yaş sınırına ulaşmak da gereklidir.
Annelerin doğum borçlanması sürecinde bazı ince noktalar, staj sigortasının faydalarıyla birlikte ikinci ve üçüncü bir fayda da sağlıyor. Normalde borçlanma veya başlangıç sayılmayan staj sigortası, annelerin staj ya da çıraklık sonrası doğan çocukları için borçlanma imkanı veriyor. Ama buradaki asıl fayda, sigorta başlangıcının geriye alınabilmesi.
Takvim Gazetesi Ekonomi Müdürü Faruk Erdem’in haberine göre, bu şartlar, çalışma şartlarına göre değişiklik gösterebilir. Hizmet sözleşmesi ile çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu (4A) sigortalısı olarak sayılırken, kendi adına çalışanlar veya isteğe bağlı sigorta primi yatıranlar Bağ-Kur (4B) sigortalısıdır. Kamu çalışanları ise emekli sandığına bağlı (4C) çalışanlar olarak gruplandırılırlar.
2 İSTİSNA SÖZ KONUSU
Staj ve çıraklık dönemlerinde sigorta yaptırılır ve iş kazası ve meslek hastalığına karşı korunma sağlanır. Fakat, bu dönemler emeklilik hesabında başlangıç sayılmaz ve prim günleri katılmaz. Ancak, bazı istisnalar bu kuralın haricindedir. Avukatlar staj dönemlerini borçlanabilirler, anneler için de başlangıç sayılma hali vardır.
BORÇLANMA İLE PRİM
Prim günlerini doldururken, genelde gerçekten çalışmanız ve prim ödemeniz gerekir. Ama bazı istisnalarla borçlanma yoluyla da prim kazanabilirsiniz. Mesela, erkekler askerlik dönemlerini borçlanarak alabilirler. Ayrıca yurtdışında oturan gurbetçiler de yurtdışındaki dönemlerini borçlanarak prim kazanabilirler. Erkeklerin askerlikleri, sigorta başlangıcından önce yapılmışsa, borçlanma işlemi işe başlama tarihini geri alabilir. Böylece erkek sigortalılar emeklilik için gerekli prim gün sayısını daha çabuk bir şekilde doldurabilirler.
Borçlanma işlemi için işe başlama tarihi çok önemlidir. Bu tarihe göre kaç gün borçlanmanız gerektiği ve sigorta başlangıcınızın ne kadar geriye alınabileceği belirlenir. Anneler ise doğumdan sonraki dönemleri borçlanarak toplamda 3 çocuk için 6 yıl, yani 2160 gün kazanabilirler. Her bir çocuk için 720 gün borçlanma hakkına sahiptirler. Burada, ihtiyacınıza göre kaç gün borçlanmanız gerektiğini seçebilirsiniz.
STAJ SİGORTASI GEÇERLİ Mİ?
Doğum borçlanması konusunda bazı önemli detaylar vardır ve annelere ikinci ve üçüncü bir fayda da sağlayabilir. Normalde, staj zamanında veya çıraklık dönemindeki sigorta primleri emeklilik hesaplamalarında başlangıç sayılmaz. Ama anneler için doğum borçlanması halinde staj sigortası başlangıç sayılır.
Bu da annelere staj ya da çıraklık sonrası doğan çocukları için borçlanma imkanı verir. Başka bir fayda ise sigorta başlangıcının geriye alınabilmesidir. Eğer staj ya da çıraklık döneminde sigortalı olarak çalışmaya başladıysanız ve bu dönemler ile doğumlar arasında bir zaman aralığı varsa, bu doğumları borçlandığınızda sigorta başlangıcını geri alabilirsiniz.
BORÇLANMA ŞU ŞEKİLDE ÖDENİYOR
Borçlanma işlemi, belirli bir tutar ödeyerek gün satın alma şeklinde yapılır. Borçlanma tutarını siz belirleyebilirsiniz ve genelde brüt asgari ücretin yüzde 32’si ile 7.5 katı arasında bir rakam seçebilirsiniz. Borçlanma işlemi emeklilik için gerekli prim günlerini doldurmak isteyenler için önemli bir seçenek olabilir.
BAŞVURU YAPMAK GEREKİYOR
Bugün aylık borçlanma tutarı 4.292 TL olarak uygulanıyor. Eğer asgari ücret yüzde 40 artarsa bu rakam 6.009 TL’ye, yüzde 50 artış olursa 6.435 TL’ye çıkacak. Aylık fazla ödenen para 2 bin lirayı aşmış olacak. 1 yıllık borçlanan birisi Aralık ayında başvurursa 51.504 TL öderken, Ocakta başvurduğunda yüzde 40 artışta 72.108 TL, yüzde 50 artışta ise 77.256 TL ödeyecek.
Rakam 2 yıllık bir çocuk borçlanmasında daha da artacak. Bugün bir çocuk borçlanması 103.008 TL olurken yüzde 40 artışta 144.216 TL, yüzde 50 artışta ise 154.512 TL'ye çıkacak. Dolayısıyla bir çocuk borçlanacak olan bir anne Aralık ile Ocak arasında 51 bin lirayı geçen bir fazla para ödemek zorunda kalacak. Bu yüzden Aralık ayı bitmeden borçlanma başvurusu yapmak gerekiyor.
( Milli Gazete )
