Ağız, aynı dil içinde ses, şekil, söz dizimi ve anlamca farklılık gösterebilen ve belli yerleşim bölgelerinde (sınıflara) özgü olan konuşma biçimidir.
Kastamonu, milattan öncesine uzanan zengin tarihiyle çeşitli medeniyetlerin izini barındıran özel bir şehirdir. Göç almayan bir il olan Kastamonu, kültürüyle beraber kültürün en önemli parçası olan kendine has ağzını da özenle korumuş ve korumaya devam etmektedir. Öyle ki, Kastamonu il merkezi ile ilçeleri arasındaki ağız farkı da hemen fark edilmektedir.
Özellikle, yayınlandığı döneme damga vuran Çok Güzel Hareketler Bunlar isimli programda Kastamonuspor taraftarlarının tezahüratlarından birisi olan “Atcam deyon atameyon, depcem deyon depemeyon, gollerin hepsini sen yeyon, gastamonu gastamonu dep dep dep…” şeklindeki tezahüratı izleyiciler arasında büyük bir ilgi uyandırmıştı.
Türkçe ağızları arasında Kastamonu ağzının özel bir yeri bulunmaktadır. Son yıllarda Kastamonulu komedyen Taner Ayyıldız’ın Kastamonu ağzı ile yaptığı espriler halk arasında büyük bir yankı uyandırdı. Taner Ayyıldız, TRT 1’de yayınlanan Mehmed: Fetihler Sultanı dizisinde Kastamonu ağzıyla canlandırdığı Satılmış Ağa karakteriyle izleyicilerden tam not almayı başardı.
Kastamonu’nun kendine özgü ağzı yalnızca bir dil farkı değil, aynı zamanda şehrin kültürel kimliğinin ve tarihinin bir yansımasıdır.
Kastamonu ağzında bazı kelimeler ise şu şekilde kullanılmaktadır:
Beg gözel: Pek Güzel
Bıldır: Geçen Yıl
Cıkkada-Cıggada-Cıtgada: Az, Azıcık, Küçücük
Gangumak: Kandırmak
GASTAMONU: KASTAMONU
Gıygaşuk: Aralamak
Gırışmak: Ön Plana Çıkmak
Gölbez (Golbez): Yavru köpek
Guz: Güneş Görmeyen Yer
Leylon: Naylon
Hapaz: Avuç
Hakkat: Gerçek
Herkil: Ambar, Depo
Kiren: Kızılcık
Tuyumuna: Rastgele
Mahna: Bahane
Mayhoş: Ekşi
Kelem: Lahana
Örük: Erik
Zahti: Zaten
Bazı isimler de Kastamonu ağzıyla farklı bir biçimde söylenmektedir:
Ayşa (Anşa): Ayşe
Seyin: Hüseyin
İprem: İbrahim
Ercep: Recep
*Kastamonu ağızları derleme sözlüğüne erişmek için “kastamonuca.blogspot.com” adresini ziyaret edebilirsiniz.
