Kastamonu’nun bilinen tarihi MÖ 64’te Romalılar tarafından fethedilmesiyle başladığı biliniyor Ancak Kastamonu’daki insan izlerine çok daha önce rastlanmaktadır.1947-48’li yıllarda yapılan araştırmalar neticesinde Gölköy Enstitüsü yakınlarında çakmak taşından yapılan bir alet bulundu ve bu alet Orta Paleolitik döneme tarihlendirildi. İlerleyen yıllarda yapılan çalışmalarda ise Üst Paleolitik dönemine tarihlendirilen aletler ele geçirildi.
Bilinen tarihi Hititler dönemine tarihlendirilen Kastamonu’da Frigya ve Lidya Krallıkları da egemen oldu. M.Ö. 4. yüzyılda Büyük İskender, Anadolu ve Kastamonu’yu Makedonya’ya katmayı başardı. İskender’in ardından Kastamonu’yu Pontus Krallığı ele geçirdi. Uzun yıllar boyunca Roma İmparatorluğu sınırları içerisinde kalan Kastamonu, M.S. 395 yılında gücünü kaybederek bölünmesiyle, Bizans İmparatorluğuna katıldı.
Bu dönemde Kastamonu’nun Taşköprü ilçesi eyalet merkezi konumundayken Kastamonu küçük bir kasabadır. Kastamonu ve çevresi, 10. yüzyıla gelindiğinde Bizans İmparatoru 2.Basileios tarafından Trakyalı bir generalin denetimine verildi.
Kastamonu Türk Hakimiyetinde
13. yüzyıla kadar Bizans İmparatorluğu yönetiminde kalan Kastamonu 1227-1309 yılları arasında Hüsamettin Çoban’ın bölgedeki Türkmen topluluklarını toplayarak kurduğu Çobanoğulları Beyliği yönetiminin altına girdi.
Anadolu Selçuklu Devleti ve İlhanlılar büyük bir savaş vermekteydi. Moğollara esir düşen Selçuklu Sultanı 2.Gıyaseddin Mesud’un hayatını Temur Yaman Candar kurtardı. Bunun üzerine Kastamonu, Temur Yaman Candar’a hediye edildi.
Temur’un hayatını kaybettikten sonra yerine gelen oğlu Candaroğlu Süleyman Paşa, 1309 yılında Kastamonu’daki Çobanoğulları Beyliğini sonlandırdı.
Kastamonu’da Osmanlı İmparatorluğu Dönemi
İsfendiyarbey’in ardından Kastamonu “İsfendiyaroğulları” adını aldı ve 1460 yılında Osmanlı İmparatorluğu Dönemine kadar önemli bir ilim ve kültür merkezi oldu. Bu önemli özelliğini Osmanlı İmparatorluğu Döneminde de sürdürmeyi başardı.
Kastamonu, Fatih Sultan Mehmed’in 1461 yılında Trabzon Seferi’nde Osmanlı İmparatorluğu’na katıldı. Kastamonu, 1461 – 1922 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu yönetiminde kaldı.
Kastamonu ve Cumhuriyet Dönemi
Kastamonu, Milli Mücadele döneminde lojistik destek bakımından en güvenilir bölge olmasıyla tanınıyor. Aynı zamanda hiç işgale uğramayan Kastamonu, hem Çanakkale Savaşında hem de İstiklala Savaşında en çok şehit veren il oldu. İstiklal Yolu ile İnebolu’dan Ankara’ya, yiyecek, giyecek, para, cephane ve silah gönderildi.
Herkes tarafından bilinen Çanakkale Türküsü, Kastamonulu Aşık Yorgansız Hakkı’ya aittir.
Cumhuriyetin ilanının ardından Mustafa Kemal Atatürk, Kastamonu’ya önemli bir seyahat düzenler ve burada Kıyafet ve Şapka İnkılabı gerçekleştirir.
Kastamonu’da hüküm süren beylikler şöyle sıralanabilir:
- Kaşkalar
- Hititler
- Paflagonyalılar
- Romalılar Dönemi
- Bizanslılar Dönemi
- Çobanoğulları Beyliği Dönemi
- Candaroğulları Beyliği Dönemi
- Osmanlı İmparatorluğu Dönemi
- Cumhuriyet Dönemi