Sizler için bayramdan önce özel bir haber hazırlamak istedim ve yine babamın sohbetine başvurdum!
"Baba, bayram ile ilgili geleneklerimiz var mı bizim" dedim ve o da anlatmaya başladı: "Zirat Kesmek" isminde bir gelenekten bahsetti.
Şu anda köyde yaşayan kişilerin sayısında azalma olduğu için yine uygulanıyor mu bilmiyorum ama "Zirat Kesmek" Kastamonu'nun eski gelenekleri arasında yer alıyor. Babam, bu geleneğe çocukluğunda ve gençliğinde dini bayramlardan önce yani arefe gününde tanık olurmuş ama siz paylaşmak için arefe gününü beklemeyin çünkü iyilik yapmanın zamanı olmaz!
"Arefe günü yapılan mezarlık ziyareti sırasında yaşananlar" diyebiliriz zirat için.
Muhtemelen de "ziyaret"i kısaltıp "zirat" demişler. Detaylara geçecek olursak; öncelikle her evde un helvası kavruluyor ve bu helva, köy ekmeği dediğimiz somunların arka tarafına bir kaşık yardımı ile yapıştırılıyor.
Helva yapıştırılan bu ekmek somunları, sofra bezi tarzı bir beze sarılarak genellikle çocuklar tarafından ikindi namazından sonra mezarlığa götürülüyor.
Namazdan sonra imam ve köyün erkekleri mezarlıkta toplanıyor. Kadınlar, geleneğin "helva pişirme" kısmında yer alıyor, ileriki kısmını evde geçirmeyi tercih ediyorlar ama aslında onlar da mezarlığa gidebilirmiş!
Köy imamı, mezarlıkta Kur'an ve dua okurken köylüler de mezarlıkta çevre temizliği yapmaya başlıyorlar.
Dileyenler mezarları suluyor, çiçek dikiyorlar. Çocuklar tarafından getirilen helvalı ekmeklerin tümü, bir sofra bezinde toplanıyor. Daha sonra ekmeklere yapıştırılan helvalar, bıçak yardımı ile kesilip bir tepside karıştırılıyor. Aynı şekilde ekmekler de dörde bölünüp onlar da karıştırılıyor. Bu işlem devam ederken imam da duasını okumaya devam ediyor.
Karıştırılan ekmek ve helvalar çocukların getirmiş olduğu sofra bezlerine eşit miktarda dağıtılıyor ve evlere geri yollanıyor. Bununla birlikte ayrımcılık, sınıfsal farklılık da ortadan kalkmış oluyor, köyün en zengini ile en fakirinin rızkı birbirine karışmış oluyor. (Kadınların da neden mezarlığa gelmesi gerektiği anlaşılmıştır)
Köyde anlaşmazlık, tatsızlık yaşayan ve küs olan kişiler mutlaka vardır, onlar da bir şekilde ortak paydada buluşmuş oluyorlar. Bu işlemin mezarlıkta yapılıyor olmasını da çok kıymetli buldum çünkü ölüm, tüm ölenleri eşitlediği gibi zirat da tüm yaşayanları eşitliyor! Fabrikatör de çiftçi de öldüğünde eşitlenmiş oluyor. Köyün ağası ve köyün garibanı da ziratta eşitleniyor!
Kurban bayramında kurban kesildikten sonra kesen-kesmeyen ayrımı gözetilmeksizin herkesin etinin karıştırılıp eşit miktarda dağıtıldığı bir köy vardı, aklıma o geldi. Zirat onunla da benzerlik gösteriyor.
Şimdi araştırdım, bir değil birden fazla köy varmış bu şekilde paylaşım yapan, ne mutlu!
(Bunlardan biri Şırnak'ın Geçitboyu Köyü, diğeri Van'ın Özalp ilçesine bağlı Kalecik Mahallesi, bir diğeri Kırklareli Kocahıdır Köyü mesela)
Herkese aydınlık yarınlar, mutlu bayramlar, bolca sağlık dilerim. Aman tatlıyı fazla kaçırmayın!