Türkiye’nin UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde yer alan “Kasaba Köyü Mahmut Bey Camisi”, Kastamonu ili öncülüğünde başlatılan ve 4 yıl süren çalışmalar sonucunda ülkemizin ilk seri başvurusu olarak “Anadolu’nun Ortaçağ Dönemi Ahşap Direkli ve Kirişli Camileri” adıyla UNESCO Dünya Miras Listesi’nde tescil edildi.
2014 yılında “Kasaba Köyü Mahmut Bey Camisi”, 2018 yılında da “Anadolu'daki Ahşap Çatılı ve Ahşap Taşıyıcılı Camiiler” olarak Ulusal Geçici Liste’de yer alan Mahmut Bey Camisi için yapılan yoğun çalışmalar meyvesini vermiştir. Kastamonu’da yer alan Mahmut Bey Camisi, Afyonkarahisar, Ankara, Eskişehir ve Konya illerinde bulunan benzer nitelikteki yapılar ile birlikte ülkemizin Dünya Miras Listesi’ndeki 21. Değeri olarak tescil edildi.
Kastamonu Valiliği himayelerinde Kuzey Anadolu Kalkınma Ajansı (KUZKA) koordinasyonunda 24 Haziran 2019 tarihinde gerçekleştirilen Kastamonu UNESCO Çalışmaları Şehir Toplantısı’nda şehrin UNESCO Dünya Mirası ve Programlarına yönelik çalışmalarını yürütmek ve koordine etmek üzere “UNESCO Masası” kurulmuştu. Kastamonu Valiliği İl Sosyal Etüt ve Proje Müdürlüğü, Kastamonu Belediyesi, Kastamonu Üniversitesi, Kuzey Anadolu Kalkınma Ajansı, Kastamonu İl Özel İdaresi, Kastamonu İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Kastamonu Vakıflar Bölge Müdürlüğü, Kastamonu Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü olmak üzere 8 farklı kurum temsilcisinden oluşan Kastamonu UNESCO Masası bir yönetişim mekanizması örneği olarak şehrin hangi miras listelerine ve programlarına başvurusunun uygun olacağını tespit etmek üzere çalışmalar başlatmıştı. Masa çalışmalarına Kuzey Anadolu Kalkınma Ajansı hizmet binasında yer alan UNESCO Masası Ofisi ev sahipliği yaptı.
Kastamonu UNESCO Masası temsilcilerinin, 2019 yılı Kasım ayında T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’ne yaptığı ziyarette UNESCO Masası ve Mahmut Bey Camisi özelinde yürütülen çalışmalara ilişkin Bakanlık temsilcileri bilgilendirilmiştir. Yapılan istişareler sonucunda Mahmut Bey Camisi özelinde tekil bir başvurudan ziyade diğer illerdeki türdeş camilerin de yer aldığı bir seri başvurunun -aynı zamanda ülkemizin ilk seri başvurusu olarak- kültürel değerlerimiz için daha olumlu sonuçlanabileceği değerlendirilmişti. Böylece Afyonkarahisar Ulu Cami, Ankara Ahi Şerefeddin (Arslanhane) Cami, Eskişehir Sivrihisar Ulu Cami ve Konya Beyşehir Eşrefoğlu Cami ile başvuru hazırlık sürecinin başlatılmasına karar verildi.
2020 yılı Ocak ayında Kastamonu Kasaba Köyü Mahmut Bey Camisi’nin yanında seri başvuru adayı diğer dört şehirdeki unsur temsilcilerinin de katılımlarıyla gerçekleştirilen ortak toplantı ile başlayan süreç, Kültür ve Turizm Bakanlığı koordinasyonunda yerel paydaşların katılımlarıyla kurulan Alan Yönetimleri tarafından dört yıl boyunca yürütülmüştür. 10-25 Eylül 2023 tarihlerinde Suudi Arabistan’ın Riyad kentinde düzenlenen 25. Dünya Mirası Komitesi toplantısının 19 Eylül 2023 tarihli oturumunda yapılan değerlendirmeler neticesinde Kasaba Köyü Mahmut Bey Camisi’nin de yer aldığı “Ortaçağ Dönemi Ahşap Taşıyıcılı Camiler” UNESCO Dünya Miras Listesi’ne insanlığın üstün evrensel değerlerinden biri olarak kabul edildi.
Dr. Serkan GENÇ: “Bu sürecin bir parçası olmaktan büyük memnuniyet duyuyoruz.”
Sürece ilişkin değerlendirmelerde bulunan Kuzey Anadolu Kalkınma Ajansı Genel Sekreteri Dr. Serkan GENÇ, “Ajans olarak Kastamonu UNESCO Masası’nın kuruluşu ile başlattığımız, Kültür ve Turizm Bakanlığı nezdinde oluşturduğumuz farkındalık ile fitilini ateşlediğimiz ve hizmet binamızda yer alan UNESCO Masası Ofisi ile Masa üyesi kilit paydaşlarımız ile yürütülen çalışmalara ev sahipliği yaptığımız bu sürecin içinde yer almaktan dolayı büyük memnuniyet duyuyoruz.” dedi.
Mahmut Bey Camii Hakkında
Kastamonu ili, Merkez ilçesine bağlı Kasaba köyünde bulunan Mahmut Bey Cami, üst örtüsünün bindirme tekniğiyle inşa edilmesi nedeniyle halk arasında Çivisiz Cami olarak bilinmektedir. Candaroğulları Beyliği Dönemi’nde 1366 yılında Mahmut Bey tarafından inşa ettirilmiştir. Cami, kuzey-güney doğrultusunda dikdörtgen planlı ve 17,9x11,55 m. boyutlarındadır. Dış duvarları moloz taştan inşa edilen caminin iç mekânında tamamen ahşap tercih edilmiştir. İç mekânda mihrapta ve pencere çerçevelerinde alçı, kitabe levhası ve giriş kapısının söve ve lentolarında ise mermer kullanılmıştır. Anadolu Türk mimarisinde Kasaba Köyü Mahmut Bey Camisi mimari, malzeme-teknik özelliklerinin yanı sıra tüm iç mekâna yayılan süslemeler dikkat çeker. Ahşap üzerine kalem işi tekniğiyle yapılan zengin süslemeleri malzemenin dokusuna uygun kiremit kırmızısı, kahverengi ve sarı tonlarının hâkim olduğu çok sayıda rengin kullanımıyla öne çıkarılmıştır. Candaroğulları Beyliği döneminden günümüze gelen yapılar içinde ahşap üzerine kalem işi süsleme yalnızca Kasaba Köyü Mahmut Bey Camisinde karşımıza çıkmaktadır.
(Haber Merkezi)