Erken yaşam ve aile içindeki zorluklar
1925 yılında Nebraska'nin Omaha şehrinde doğan Malcolm X, doğumundan kısa bir süre sonra ailesiyle birlikte Michigan'ın Lansing şehrine taşındı. Babası Earl Little, bir Baptist Hıristiyan vaiziydi ve Afro-Amerikalıların gerçek özgürlüğe ulaşamayacaklarına inanıyordu. 1929 yılında Malcolm, 4 yaşındayken, evleri yakıldı. Babası, Ku Klux Klan tarafından 1931 yılında öldürüldü. Ailede maddi çöküntüyle birlikte psikolojik çöküntü de meydana geldi. Sonuçta sekiz kardeş farklı yetimhane ve bakımevleri arasında birbirlerinden ayrıldılar. Annesi ise akıl hastanesine yatırıldı.
Okul ve ilk çalışma hayatı
Malcolm X, evlatlık olarak verildiği ailesinin yanında Massachusetts'te ilkokulu başarıyla tamamladı. Lise yıllarında oldukça parlak bir öğrenci olan Malcolm, avukat olma hayali kuruyordu. Ancak, bir öğretmeninin siyahiler için avukatlık mesleğinin gerçekçi olmadığını söylemesi üzerine, Malcolm okulu bırakma kararı aldı. Boston'da yaşayan üvey ablasının yanına taşınan Malcolm, 16 yaşında Boston'dan New York'a giden trenlerde sandviç satışı yapmaya başladı. Bu seyahatler sırasında Harlem'i ve Harlem'deki siyah topluluğunu tanıma fırsatı buldu. Genç yaşta çalışma hayatına atılan Malcolm, Harlem'de bir dizi suç işlemeye başladı.
Ayrılık ve hapishane dönemi
Malcolm, ailesinin maddi ve psikolojik çöküşüyle başa çıkmak zorunda kaldı. 1946'da 20 yaşında hırsızlık suçlamasıyla tutuklandı ve 10 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Malcolm, hapishanedeki ilk yıllarını Charlestown Eyalet Hapishanesi'nde geçirdi, ardından Concord Hapishanesi'ne nakledildi.
Hapishanedeyken Malcolm, okuma açlığını gidermek için kütüphaneye yöneldi ve kendini eğiterek hapishane yıllarını en verimli şekilde değerlendirdi. 1948 yılının sonlarına doğru Norfolk Hapishanesi'ne transfer edildi ve burada Elijah Muhammed ile zenci milliyetçiliğini savunan mektuplar yazarak iletişim kurmaya başladı. Elijah Muhammed'in milliyetçi görüşleri o kadar şiddetliydi ki, Allah'ın bile zenci olduğunu iddia ediyordu. Hayatının büyük bir kısmında adaletsizlik ve şiddet gören Malcolm, Elijah Muhammed'in bu görüşlerinden etkilenerek onun hareketine katıldı ve "X" soyadını aldı. Bu soyadı, geçmişteki aidiyetlerini silerek yeni bir kimlik oluşturmak için seçti.
İslam'a dönüş ve aktif siyasi rol
Malcolm X, hapisten çıktıktan sonra Detroit'e yerleşti ve Nation of Islam (NOI) adlı siyah Müslüman bir örgüte katıldı. Bu örgütün öğretileri, Malcolm'ı siyahi haklar hareketinin ateşli bir savunucusu haline getirdi. NOI içinde hızla yükseldi ve 1954'te Harlem'da imam olarak görevlendirildi. İslam'ın yanı sıra NOI'nin öğretileri de onun siyasi kimliğini şekillendirdi. Malcolm X, müthiş bir hatip haline gelir, Elijah'ın teşkilatına bir anda on binlerce taraftar toplar, televizyon programlarına katılır, siyah Müslümanlar adına ülke gündemini meşgul etmeye başlar.
NOI'den ayrılış ve yeni bir başlangıç
Daha sonra Malcolm X, NOI lideri Elijah Muhammed ile arasındaki anlaşmazlıklar nedeniyle örgütten ayrılmak durumunda kalır. Artık Sünni İslam'ı benimseyen Malcolm, beyazlara yönelik ırkçı eğilimlerden vazgeçer. Afro-Amerikan Birliği Organizasyonunu (OAAU) kurarak bağımsız Afrika devletlerinden esinlenerek siyahların hakları için mücadele etmeye devam eder.
Suikast ve mirası
1965 senesinde Afrika Birliği Organizasyonu’ndan esinlenerek Afro-Amerikan Birliği Organizasyonu’nu kurar.
15 Şubat 1965’te New York’taki evi bombalanır ve saldırıdan ailesi yara almadan kurtulur. Bu saldırıdan yalnızca 6 gün sonra, 21 Şubat 1965 tarihinde 6 silahlı kişi Malcolm X'in konuşma yaptığı kürsüye yaklaşıp yakın mesafeden 15 el ateş ederler. Hızlıca hastaneye yetiştirilmesine rağmen, Presbyterian Hastanesi yetkilileri tarafından öldüğü duyurulur.
Saldırganların arasında 3 Nation of İslam hareketi üyesi bulunmaktadır. Malcolm X’in cenazesine 1500 kişinin katıldığı belirlenmiştir. Malcolm X’in hayatını etraflıca öğrenmek isteyenler, yönetmenliğini Spike Lee’nin yaptığı ve başrolünde Denzel Washington’ın oynadığı sinema filmini izleyebilir, aynı zamanda Alex Haley tarafından yazılan “Malcolm X” kitabını okuyabilirler.