İşsiz kalan bir işçinin işsizlik ödeneği alabilmesi için son 3 yılda en az 600 prim gününün bulunması ve son 120 gün hizmet akdi ile çalışması gerekiyor. Bunlar olmazsa olmaz koşullar. İşsizlik ödeneği alabilmek için ayrıca iş akdinin işçinin kastı ve kusuru dışında bir sebeple sona ermesi gerekir.
İşsizlik ödeneği almaya hak kazanan işçiye, SGK’ya bildirilen son dört aylık prime esas kazancının yüzde 40’ı oranında ödenek bağlanır. Ancak, bağlanacak ödenek brüt asgari ücretin yüzde 80’ini aşamaz. Buna göre, aylık ödenek tutarı en fazla 10.731.60 TL olabilir.
İşsizlik ödeneğinin süresi de işçinin son 3 yıldaki prim gün sayısına göre belirleniyor. Buna göre, son 3 yıl içinde 600 -899 arasında prim günü bulunanlara 6 ay, 900 – 1.079 arasında prim günü bulunanlara 8 ay, 1.080 gün bulunanlara da 10 ay işsizlik ödeneği veriliyor.
İŞTEN ÇIKIŞ KODUNU İŞVEREN BELİRLİYOR
Türkiye İş Kurumu (İŞKUR), işsizlik başvurusu yapan işçiye ödenek bağlanıp bağlanmayacağına, Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bildirilen işten çıkış koduna göre karar veriyor. SGK’ya işten çıkış bildirimi işveren tarafından yapıldığı için, işten çıkış kodunu da işveren belirliyor.
Tabii bu durum uygulamada işçi aleyhine sorunlara yol açabiliyor. Çünkü, işçi işsizlik ödeneği alma hakkı sağlayan bir sebeple iş akdini feshettiğinde çoğunlukla işveren bu fesih gerekçesini kabul etmiyor. İşçi haklı sebep olmadan iş akdini kendi isteğiyle feshetmiş gibi işten çıkış kodu bildiriyor.
İşveren haklı bir sebep olmadığı halde işçiye kıdem tazminatı ödememek için iş akdini haklı fesih yapmış gibi göstererek işten çıkış kodunu buna göre belirleyebiliyor. İşçi her iki durumda da işsizlik ödeneğini alamıyor.
DAVAYI KAZANAN İŞÇİ İŞSİZLİK ÖDENEĞİNİ ALIR
Ancak, işçi iş mahkemesinde açtığı davayı kazanıp haklı fesih yaptığını veya işverenin iş akdini haksız feshettiğini kanıtlarsa, mahkeme kararıyla İŞKUR’a başvurup işten çıkış kodunu değiştirmek suretiyle işsiz kaldığı dönemin işsizlik ödeneğini alabilir. Davayı kazanan işçinin ödenek alabilmesi için kendisinin talepte bulunması gerekir.
30 GÜNLÜK SÜREYE DİKKAT!
Davayı kazanan işçinin, ilk mahkeme kararının kesinleşme tarihinden itibaren 30 gün içinde İŞKUR’a başvurması zorunlu. İlk mahkemenin verdiği kararın temyiz edilmesi halinde 30 günlük süre, Yargıtay veya istinaf kararının tebliğ tarihinden başlıyor.
İşveren tarafının istinaf mahkemesine veya Yargıtay’a gidip gitmeyeceğini beklemeden, iş mahkemesinde lehte kararın çıkmasının hemen ardından 30 gün içinde talepte bulunulması gerekiyor.
HATALI BİLDİRİLEN KOD DEĞİŞTİRİLEBİLİR
SGK’ya hatalı bildirilen kod, iş akdinin sona erdiği tarihten itibaren on günlük süre içinde değiştirilebilir. Örneğin 28 Ekim’de iş akdi feshedilen işçi için aynı gün işten çıkış bildirimi yapılmış olsa bile on gün boyunca işten çıkış kodu işverence değiştirilebilir.
Hatanın on günlük süreden sonra düzeltilebilmesi için işverenin İŞKUR’a başvurması gerekir. İşçi tek başına başvuruda bulunamaz, işveren ile birlikte başvurması gerekir. Daha önce, İŞKUR’a hata düzeltildikten sonra SGK’ya da başvuru yapılması isteniyordu. Düzeltme işlemi sadece işsizlik ödeneği için yapılmışsa SGK’ya ayrıca düzeltme başvurusu yapılması gerekmiyor.
| İşten çıkış koduna göre işsizlik ödeneğine hak kazanma | ||
| 1 | Deneme süreli iş sözleşmesinin işverence feshi | Hak kazanmaz |
| 2 | Deneme süreli iş sözleşmesinin işçi tarafından feshi | Hak kazanmaz |
| 3 | Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işçi tarafından feshi (istifa) | Hak kazanmaz |
| 4 | Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebep bildirilmeden feshi | Kazanır |
| 5 | Belirli süreli iş sözleşmesinin sona ermesi | |
| 8 | Emeklilik (yaşlılık) veya toptan ödeme nedeniyle | Hak kazanmaz |
| 9 | Malulen emeklilik nedeniyle | Hak kazanmaz |
| 10 | Ölüm | Hak kazanmaz |
| 11 | İş kazası sonucu ölüm | Hak kazanmaz |
| 12 | Askerlik | Kazanır |
| 13 | Kadın işçinin evlenmesi | Hak kazanmaz |
| 13 | Emeklilik için yaş dışında diğer şartların tamamlanması | Hak kazanmaz |
| 15 | Toplu işçi çıkarma | Kazanır |
| 16 | Sözleşme sona ermeden sigortalının aynı işverene ait diğer işyerine nakli | Hak kazanmaz |
| 17 | İşyerinin kapanması | Kazanır |
| 18 | İşin sona ermesi | Kazanır |
| 19 | Mevsim bitimi (İş akdinin askıya alınması halinde kullanılır. Tekrar başlatılmayacaksa "4" nolu kod kullanılır) | Hak kazanmaz |
| 20 | Kampanya bitimi (İş akdinin askıya alınması halinde kullanılır. Tekrar başlatılmayacaksa "4" nolu kod kullanılır) | Hak kazanmaz |
| 21 | Statü değişikliği | Hak kazanmaz |
| 22 | Diğer nedenler | Hak kazanmaz |
| 23 | İşçi tarafından zorunlu nedenle fesih | Kazanır |
| 24 | İşçi tarafından sağlık nedeniyle fesih | Kazanır |
| 25 | İşçi tarafından işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı nedeni ile fesih | Kazanır |
| 26 | Disiplin kurulu kararı ile fesih | Hak kazanmaz |
| 27 | İşveren tarafından zorunlu nedenlerle ve tutukluluk nedeniyle fesih | Kazanır |
| 28 | İşveren tarafından sağlık nedeni ile fesih | Kazanır |
| 29 | İşveren tarafından işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı nedeni ile fesih | Hak kazanmaz |
| 30 | Vize süresinin bitimi ( İş akdinin askıya alınması halinde kullanılır. Tekrar başlatılmayacaksa "4" nolu kod kullanılır) | Hak kazanmaz |
| 31 | Borçlar Kanunu, Sendikalar Kanunu, Grev ve Lokavt Kanunu kapsamında kendi istek ve kusuru dışında fesih | Kazanır |
| 32 | 4046 sayılı Kanunun 21. maddesine göre özelleştirme nedeni ile fesih | Kazanır |
| 33 | Gazeteci tarafından sözleşmenin feshi | Kazanır |
| 34 | İşyerinin devri, işin veya işyerinin niteliğinin değişmesi nedeniyle fesih | Kazanır |
| 35 | 6495 Sayılı Kanun Nedeniyle Devlet Memurluğuna Geçiş | Hak kazanmaz |
| 36 | OHAL/KHK (KHK ile işyerinin kapatılması) | Hak kazanmaz (*) |
| 37 | FETÖ/PYD Nedeni ile İşten Çıkarma (KHK ile Kamu görevinden çıkarma) | Hak kazanmaz |
| 38 | Doğum nedeniyle işten ayrılma | Hak kazanmaz |
| 39 | 696 KHK ile Kamu işçiliğine geçiş | Hak kazanmaz |
| 40 | 696 KHK ile Kamu işçiliğine geçilmemesi sebebi ile çıkış | Hak kazanmaz (**) |
| 41 | Re’sen işten ayrılış bildirgesi düzenlenenler | Hak kazanmaz |
| 42 | İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması | Kazanamaz |
| 43 | İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarf etmesi veya davranışlarda bulunması yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnatlarda bulunması | Kazanamaz |
| 44 | İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması | Kazanamaz |
| 45 | İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması, işyerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da işyerinde bu maddeleri kullanması | Kazanamaz |
| 46 | İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması | Kazanamaz |
| 47 | İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması | Kazanamaz |
| 48 | İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi | Kazanamaz |
| 49 | İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi | Kazanamaz |
| 50 | İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması | Kazanamaz |
| (*) İşyerinin KHK ile kapatılması nedeniyle fesih ise hak kazanır | Kazanamaz | |
|
(**) Kamuya geçiş hakkı olmayanlar hak kazanır |