İşte Rehber Öğretmen Melek Ç. Aktaş’ın o yazısı:
Mutlu bir yaşam doğru tercihlerle mümkün olabilir ve bu doğru tercihler için hayatta planlama yapılması gerekir, bu planlamalardan da en önemlisi kariyer planlamasıdır. Kariyer planlama; karmaşık ve bireyin yaşamının tüm boyutlarını içeren çok yönlü bir süreçtir. Bu süreci tutumlar, ilgi alanları, davranışlar, sosyal çevre, yetenekler ve fırsatlar etkilemektedir. Her birey farklı ilgi ve yeteneklere sahiptir, bu farklılıkların keşfi eğitim hayatımızın ilk yıllarından itibaren başlamaktadır. Bu nedenle ortaöğretimde (lise) yapılacak bir planlama geç kalmış olur. Super’ın kariyer gelişimine dair geliştirdiği modeldeki 9 unsur çocukluk dönemine dayanmaktadır.
1- Merak
2- Keşif ve araştırma
3- Farkındalık
4- Kilit figürler (rol modeller)
5- İlgi alanları
6- Kontrol alanları
7- Zaman perspektifi
8- Kişisel kavrayış
9- Plan odaklı olma
Bu doğrultuda bakıldığında eğitim hayatının tüm evrelerinde bu planlamanın karşımıza çıktığını görmekteyiz. Bu süreçte dikkat edilmesi gereken üç temel unsur vardır. Bireyin kendini tanıması, meslekleri tanıması ve o mesleği yapabilmesi için gerekli olan eğitimi alacağı üniversiteyi tanıması gerekmektedir. Kendini tanıma; bireyin sahip olduğu niteliklerinin farkına varmasıdır. Bunlar, fiziksel özellikler, kişisel özellikleri, ilgi ve yetenekler ve sonucunda mesleğin getireceği ekonomik kazanç, meslekle ilgili beklentiler, mesleğe verilen değer ve saygınlık düzeyi olarak sıralanabilir. Kendini tanıma sağlıklı bir biçimde geçekleştiğinde, sonraki adım seçilebilecek meslekler tanınması gerekir. Bunun içinde cevabını bilmemiz gereken bazı sorular vardır.
· İstenilen meslek hangi fiziksel, psikolojik özellikleri gerektirir?
· İlgi ve yetenekler bu mesleğin özellikleri ile örtüşüyor mu?
· Bu mesleğe yönelik eğitim nerelerde ve nasıl verilir?
· Eğitim süresi ne kadar ve olanaklardan kimler ne şekilde faydalanabiliyor?
· Bu eğitimde hangi dersler veriliyor?
· Meslekte ilerleme olanakları var mıdır?
· Mesleğin çalışma ortamı nasıldır?( ofis ortamı – saha çalışmaları…)
· Mesleki eğitim sonrası nerede,nasıl iş bulunur ve ekonomik kazanç nedir? (özel sektör-kamu)
Kişilik özellikleri ve bu soruların cevaplarıyla örtüşen meslek bulunduğunda, bir sonraki aşama eğitim kurumunu tanımak olacaktır.
1- O meslek için eğitim hangi üniversitede alınmalıdır?
2- Üniversitelerin akademik kadrosu ve olanakları nelerdir?
3- Yurt dışı eğitim bağlantısı ve mezuniyet sonrası çalışma olanakları ve iş piyasasındaki genel durumu nedir?
Sorduğumuz tüm sorularda ve kişilik özelliklerinde ortak olanı bulunduğunda ideal meslek seçimi gerçekleşir. Hedef belirlenip, bu hedefe ulaşma yolunda çalışmaların sürdürülmesi gerekir. Bu süreçte bir kırılma noktası daha vardır. * Ulaşılmak istenilen hedefe yönelik mi çalışmalı? Yoksa, *Akademik düzey doğrultusunda ulaşılabilen hedefe razı mı olunmalı? Bu iki karadan birini alıp o doğrultuda adım atmak gerekir, yoksa ki sınava girip sonuç açıklandığında hayal kırıklığı yaşanabilir. Bunları yaşamamak için üniversite öncesi dönemde bir planlama yapılıp bireyin istekleri- beklentileri doğrultusunda meslek seçiminde doğru yönlendirilmesi gerekir.
Meslek seçerken bir de doğru bilinen yanlışlar vardır ki bunlar;
* “ Üniversiteye girsem gerisi kolay, bölüm önemli değil, yeter ki üniversiteye yerleşeyim.” düşüncesiyle eğitim hayatına başlayan birey, üniversite sonunda büyük bir hayal kırıklığı ve pişmanlık yaşar.
* “Üniversite iyi olsun bölüm önemli değil.” sırf aile baskısından kurtulmak ve bulunduğu şehirden uzaklaşmak için yapılan tercihler sonucu mutlu olunamaz. Yanlış tercih bir yıl, yanlış okul 4 yıl, yanlış meslek bir ömre mal olur.
Meslek seçiminde ideal olan bölümdür. Bu yüzden bölüm hangi üniversitede okunmalı, üniversitenin o bölüm için sahip olduğu akademik kadrosu, bölümün gerektirdiği fiziki şartları üniversite sağlıyor mu? Mesleki gelişim sağlanıyor mu ve donanım yeterli mi? Bunlara dikkat ederek bölüm ve üniversite seçimi yapılmalıdır.
Tüm bu seçimler yapılırken ülkemiz şartlarını göz önüne alındığında, bazen maalesef sadece ilgi ve yetenekler doğrultusunda meslek seçilememektedir. Ya aile baskına ya da sınav sonucuna göre kariyer planlaması yapılmak zorunda kalınıyor. Bu da bireyin nitelikleriyle hiç uyuşmayan mesleklerin seçilmesiyle de sonuçlanabiliyor. Bu nedenle kariyer planlama uzun soluklu bir yolculuktur, doğru meslek seçimi için doğru tercih yapılması gerekmektedir. Hem LGS hem de YKS sınavlarının tercih dönemlerinde uzman kişilerden yardım ve destek alınması gerekmektedir. Doğru lise- doğru üniversite, doğru üniversite- doğru meslek, doğru meslek ise kazanılmış bir hayat demektir. Çünkü seçilecek meslek ülkemiz ortalamasında 40-45 yıl icra edilecektir ve iş hayatındaki, aile yaşantısındaki ve sosyal çevredeki ilişkileri doğrudan etkileyecektir. Bu nedenle başkalarının istediği hayatı yaşamak yerine kendi hedeflerinin peşinden koşmak ve farklılık yaratmak için şuan yapılması gereken tek şey gerekli özveri ile çalışmak. İyi olduğunuz, severek yaptığınız ve yapmaktan hiç bıkmayacağınız, ilk günkü heyecanınızla çalışabileceğiniz mesleği bulabilmeniz dileğiyle.