SGK'nın duyurusuna göre, birçok sosyal güvenlik hakkı için zaman aşımı süresi 5 yıl olarak belirlenmiş durumda. Hak kazanılan tarihten itibaren başlayan bu süreçte başvuru yapılmazsa, sadece son 5 yılın ödemeleri alınabiliyor; daha önceki haklar ise iptal ediliyor.

Bu düzenleme, SSK (4/1-a), Bağ-Kur (4/1-b) ve Emekli Sandığı (4/1-c) kapsamındaki tüm sigortalıları kapsıyor. Özellikle 2008 yılı sonrası sigortalı olanlar için bu kurallar daha sıkı uygulanıyor.

Emeklilikte Zaman Aşımı Farklı Uygulanıyor

Emekli maaşlarında da zaman aşımı uygulaması bulunuyor ancak süreç farklı işliyor:

  • 2008 öncesi emekli olan kişiler, 5 yıl boyunca maaş almadıklarında sadece son 5 yılın maaşını alabiliyorlar.
  • 2008 sonrası emekli olanlar ise maaşlarını tamamen kaybetmiyor; ancak 12 ay boyunca maaş çekilmemesi durumunda SGK ödemeleri durduruyor. Başvuru yapıldığında, sadece ileriye dönük maaş ödemeleri başlatılıyor.

Bu süreçte SGK, kişinin yaşam durumunu araştırmaya başlıyor ve başvuru gecikmeleri mağduriyetlere neden olabiliyor.

Vazife Malullüğü ve Ölüm Aylıkları İçin 5 Yıl Şartı

Kamu görevlilerine bağlanan vazife malullüğü ve ölüm aylıkları da 5 yıllık zaman aşımı kuralına tabi. Eğer hak sahipleri 5 yıl içinde başvuru yapmazsa, sadece geriye dönük son 5 yıla ait ödemeler alınabiliyor. Önceki dönemlere ilişkin haklar ise tamamen siliniyor. Özellikle 2008 sonrası kamu görevlileri için bu durum büyük önem taşıyor.

Mirasçılar İçin Zaman Daha da Dar

Sigortalının vefatı durumunda, geride kalan mirasçıların hak talebinde bulunma süresi sadece 2 yıl.

SGK'ya göre, bu sürede başvuru yapılmazsa, ölen kişinin maaş ve gelir hakları sistemden tamamen siliniyor. Bu nedenle mirasçıların işlemleri ihmal etmeden tamamlaması büyük önem taşıyor.

Zaman Aşımına Tabi Diğer SGK Hakları

5 yıllık zaman aşımı sadece maaşlar için değil, birçok tek seferlik ödeme için de geçerli:

  • Geçici iş göremezlik ödeneği (rapor parası)
  • Evlenme ödeneği (çeyiz parası)
  • Cenaze yardımı
  • Maluliyet maaşı başvuruları
  • Yetim ve dul aylığı talepleri

Bu haklardan yararlanmak isteyenlerin de hak doğduktan sonra 5 yıl içinde başvuru yapması gerekiyor. Örneğin, yetim aylığı alan bir kız çocuğu evlenip zamanında başvuru yapmazsa, çeyiz parası olarak alabileceği 24 aylık toplu ödeme hakkını kaybedebilir.

İstisnai Durumlar: Zaman Aşımı Olmadan Başvuru İmkânı

Bazı özel durumlarda SGK zaman aşımı süresini esnetebiliyor. Ağır hastalık, akıl sağlığı bozukluğu veya hukuki kısıtlılık gibi belgelenmiş durumlar varsa, hak sahipleri 5 yıl süresine takılmadan başvuru yapabiliyor. Ancak bu istisnaların geçerli olabilmesi için mutlaka resmi belgelerle kanıt sunulması gerekiyor.