Her gün ellerimizle mutfağımıza getirdiğimiz sebze ve meyveler, maalesef ki kullanılan tarım ilaçları nedeniyle birer zehirli maddeye dönüşüyor.
Tarım zehri, dört bir yanımızı kuşatmış durumda. Çevresel Çalışma Grubunun da özellikle sebze ve meyvelerde kullanılan pestisit miktarlarını araştırdığı 2023 raporu, bu durumu net bir şekilde kanıtlar nitelikte. Çünkü bu kara listede sofralarınızdan eksik etmediğiniz birçok besin de var. Kaliteli ve uzun bir yaşam sürmemizin elzem kurallarından biri elbette ki, yeterli, dengeli ve sağlıklı beslenmek. Ancak günümüzde sağlıklı gıdaya ulaşmak o kadar zor ki, bunu nasıl başaracağımız gerçekten bir soru işareti. Özellikle tarım zehrinin dört bir yanımızı kuşattığı günümüzde yediğimiz her meyve ve sebzeye çok dikkat etmemiz gerekiyor. Çünkü pestisit adı verilen kimyasal tarım ilaçları, bu besinler vasıtasıyla vücudumuza giriyor ve bizleri zehirliyor. Bu sorundan yola çıkan Amerika bulunan Çevresel Çalışma Grubu (Environmental Working Group) 2004 yılından bu yana gıda numunelerini inceleyerek, pestisit miktarları üzerinde ölçümler yapıyor ve her yıl en kirli ve en temiz besinleri raporlayarak, kamuoyuna açıklıyor. Grubun 2023 raporu ise oldukça endişe verici. Çünkü bu kara listede her gün şifa bulmak için tükettiğimiz birçok sebze ve meyvede yer alıyor. Şimdi hocam, bu liste Amerika topraklarında yetişen ürünlerde kullanılan tarım zehri kalıntılarına dayanarak hazırlanmış diyebilirsiniz. Ancak bu listeye bakıp, bizim ürünlerimizde yok diyemeyiz. Çünkü son yıllarda Türkiye’de pestisitlerin kullanımında ciddi bir artış var. Peki ne yapacağız? Çözüm; bu besinleri tüketmemek mi? Elbette ki hayır. Yapmamız gereken en önemli şey, besinlerdeki pestisiti azaltmanın yollarını öğrenmek...
BU 13 BESİNE AMAN DİKKAT!
Besinlerdeki pestisitleri nasıl yok edeceğimiz bilgisine geçmeden önce, yayımlanan rapordaki en kirli 13 besine bir göz gezdirelim. Çünkü bu besinleri her gün sofralarımıza taşıyoruz. Öncelikle çilek severlere kötü haber. Çünkü 2023 yılının en kirli besinin olmayı başaran çilekte 20 farklı pestisitin bulunduğu kaydedildi. En kirli ikinci besin ise ıspanak oldu. Ispanakta diğer ürünlere göre 1,8 kat daha fazla pestisit kalıntısına rastlandığı ortaya çıktı.
Lahana, karalahana, hardal yeşillikleri, şeftali, armut, nektarin, elma, üzüm, dolmalık ve acı biber, kiraz, yaban mersini ve yeşil fasulyede listeye giren besinler arasında.
Çevre Çalışma Grubunun hazırladığı raporda ayrıca temiz besinler kılavuzu da yayımlandı.
Buna göre sağlıklı sebze ve meyveler arasında havuç, karpuz, tatlı patates, mangolar, mantarlar, kivi, tatlı kavun, kuşkonmaz, bezelye, papatya, soğan, ananas, tatlı mısır ve avokado yer aldı.
BÖCEK İLAÇLARI HANGİ HASTALIKLARA NEDEN OLUYOR?
Endüstriyel tarımda yetiştirilen ürünler için zararlı olabilecek böcek, ot gibi canlılar ile hastalık etmenlerine karşı, koruma amaçlı kullanılan kimyasal maddeler veya mikroorganizmalara pestisitler adı verilir. Günümüzde yaygın olarak kullanılan pestisitler, iyi yıkanmamış sebze ve meyveler aracılığıyla vücudumuza girer ve uzun dönemde ciddi rahatsızlıkları da beraberinde getirir. Özellikle böcek ilacı içeren yiyecekler tüketmek, insanlarda sinir sistemine zarar vermesini yanı sıra hayati organlarda da ciddi hasarlara neden olabilir. Alzheimer ve parkinson gibi nörolojik rahatsızlıklara da davetiye çıkaran böcek ilaçları, çocuklarda ayrıca öğrenme güçlüğü ve hiperaktiviteye yol açabiliyor. Bazı çalışmalar, pestisitlerin çocuklarda doğum kusurları, astım ve kanser de dahil olmak üzere kronik sağlık komplikasyonlarına yol açabileceğini de ileri sürüyor. Geçmiş yıllarda çok dikkat çeken bir araştırma ise bir çeşit tarım ilacının meme kanseri riskini artırdığını gösterdi. Bu nedenle meyve ve sebzelerin doğadan mutfağa geldikten sonraki sürecinin de çok önemsenmesi gerekiyor.
SİRKELİ VE KARBONATLI SUDA BEKLETMEK ŞART
Tarım zehirlerinden korunmak için öncelikle organik beslenmeye özen göstermeliyiz. Ancak günümüz koşullarından organik beslenmek de kolay olmuyor. Bu nedenle meyve ve sebzeleri mevsiminde tüketmek ve alırken de abartılı, düzgün görüntülü olanlardan uzak durmak gerekiyor. Bunun dışında aldığımız yiyecekleri doğru şekilde kimyasallardan arındırmaya dikkat etmemiz oldukça önemli. Araştırmalara göre; meyve ve sebzelerde sık kullanılan böcek ilaçlarını yok etmenin en etkili yöntemi; karbonatlı su. Meyve ve sebzelerinizi karbonatlı suda en az 8, en fazla 15 dakika beklettiğiniz zaman böcek ilaçlarından arındırmış oluyorsunuz. Ancak bu işlemi yaparken iyi bir karbonat almanız şart. Eczanelerde Çin tuzu adı altında satılan karbonatları kullanabilirsiniz. Karışım içinse bir çay kaşığı karbonatı, 2 litre suya koyup karıştırın. Daha sonra sebze ve meyveleri karışımın içine koyarak, 8-15 dakika bekletin. Beklettikten sonra sebzeleri mutlaka akan suda iyice yıkayın.
SİRKELİ SUDA BEKLETMEK YETERLİ OLUR MU?
Sirkeli suyla sebzeleri yıkamak oldukça yaygın bir yöntemdir. Ancak sirkeli su, sebzelerin içerisine yerleşmiş olan mantar ve bakterilerin yok edilmesinde en etkili yöntemdir. Tarım ilaçlarının temizlenmesine pek de bir katkı sağlamaz. Bunun için hazırladığınız 2 litre karbonatlı suya bir çay bardağı sirke eklerseniz, sebzeleriniz için tam bir temizlik yapmış olursunuz.
MEYVELER İÇİN DEZENFEKTAN SPREY KULLANIN
Çilek, kiraz ve üzüm gibi meyveler, hazırladığınız karbonatlı suda dağılabilir. Bu tip meyveler için çok basit bir sprey hazırlayarak, ürünleri böcek ilaçlarından arındırabilirsiniz. Bunun için büyük bir bardağın içine suyu doldurun ve içine yarım çay kaşığı karbonat atın. Bu karışıma iki çay kaşığı tuz ve bir limonun suyu ekleyin. Limon yerine bir çay bardağı greyfurt suyu da kullanabilirsiniz. Elde edilen suyu iyice karıştırdıktan sonra sprey şişesinin içine doldurun. Karışımı meyvelerin üzerine sıkın, 5 dakika bekleyin ve kağıt mendille silin ya da yıkayın. Daha sonra güvenle tüketebilirsiniz. Ancak bu spreyi sebzeler için kullanmayın. Sebzelerin mutlaka sirkeli ve karbonatlı suda bekletilmesi gerektiğini unutmayın.
Buğra Adil Buyrukçu/Hürriyet