Ülkemizde ,kadın hakları konusunda en büyük gelişme Cumhuriyet döneminde olmuştur. Bunda şüphesiz ki Atatürk’ün rolü büyüktür.
II.Meşrutiyet’ten itibaren, sosyal yardım amaçlı derneklerin kadın kollarında kadınlarımızın etkin görevler aldıkları ve çok değerli hizmetler yaptığı bilinmektedir. Özellikle savaş yıllarında gösterilen çabalar her türlü takdirin üzerindedir.
Cumhuriyet’in kurulmasından sonra kadınlara, dünyanın ileri ülkelerindeki siyasi haklar verilmeye başlanmıştır. Kuşkusuz vatandaşlık haklarının en güzeli, seçme ve seçilme hakkıdır. Ülkemizde kadınlar bu haklarına 1935 yılında kavuşmuşlar ve o tarihten itibaren Türk kadınları, sayıları az da olsa millet vekili olmaya başlamışlardır.
Bu gün ki yazımızın konusu Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne Kastamonu Milletvekili olarak ilk seçilmiş kadın olan Taşköprülü büyüğümüz Hacer DİCLE .
Hacer DİCLE;1902 yılında doğmuştur. Annesi Gökhasanzâdeler’den Refika Hanım, babası da müderris Ali Hilmi Efendi’dir.
1915 yılında Kastamonu merkez İnas (Kız)Mektebi İbtidâisi’ni bitirmiş ve buradan Tasdikname almıştır.
Hacer DİCLE’ye ait nüfus kayıt belgesinde ,onun 1319 senesinde Taşköprü kazasında doğduğu, Hacı Mahmudoğlu torunu olduğu ,annesinin adının Hafize Refika ve Merkez Hepkebirler Mahallesi 24/3 haneye kayıtlı olduğu yazılmıştır.
Tasdikname’nin ön yüzünde ise :”Kastamonu Vilayeti Merkez İnas Mekteb-i ibtidâisi’ni üstün başarı ile bitirdiği yazmaktadır.
Daha sonra Kastamonu Kız Muallim Mektebi’ne kaydolup 1920 yılında bitirdikten sonra çeşitli okullarda görev yapmıştır.
1939 senesinde 6.Dönem Kastamonu Millet vekili olarak seçilmiştir. Onun “TBMM mebusları özgeçmişi dosyasında kendi el yazısı ile yazdığı şu bilgiler bulunmaktadır :
”Kastamonuluyum 37 yaşındayım. 1920senesinde Kız Muallim Mektebi’ni bitirdim.
Aynı sene Kastamonu Riyazülbenat baş muallimliğine tayin edildim.1920 senesinden 1935 senesine kadar 15 sene öğretmenlik yaptım. Kadınlara siyasi hak verilince memleket işlerinde daha geniş ölçüde çalışmak için öğretmenlikten ayrılarak 1935 senesi 8 Şubat’ta Umumi Meclis üyeliğine seçildim.1935,36,37,38,39 senelerinde Daimi Encümen Üyeliğine seçildim. Daimi Encümen ve CHP il yönetim kurulu üyesi iken Partimin Kastamonu Milletvekili olarak Meclise girdim.”
Kimlik bölümündeki diğer sütünlarda yine kendi el yazısı ile şu bilgiler yazılıdır:
Tahsili, ”Kız Mullim Mektebi mezunu” ,Bildiği diller,” Almanca okur, yazar, tercüme eder, konuşamam”, ihtisası “Muallim”, meslek ve meşguliyeti,” Muallim olmakla beraber Vilayet Daimi Encümen ve CHP yönetim kurul üyesi”.
Ayrıca evli ve iki çocuklu olduğunu da yazmıştır. O zamanki seçim sistemine göre Milletvekili seçilmiş, mazbatasını 26 Mart 1938 günü almış, mazbatası “Meclis Genel Heyetince”10.04.1939 yılında tasdik edilmiştir.
Hacer Hanım, Kastamonu Öğretmen Okulu tarih öğretmeni olan Nihat DİCLE ile evlenmiş ve bu evliliğinden iki kızı dünyaya gelmiştir.
Hacer DİCLE’nin genç yaşına rağmen Kastamonu’daki faal biri olduğu dikkat çekmektedir. O bazı toplantılarda bulunmuş ve çeşitli konferanslar vermiştir.
Seçilerek Türkiye Büyük Millet Meclisinde İlk Kastamonu Milletvekili olan Hacer DİCLE ,
18 Nisan 1966 tarihinde Ankara’da vefat etmiş ve orada toprağa verilmiştir.
Yeri cennet olsun.
Kaynak: Yrd.Doç.Dr.Mustafa ESKİ /İlk kadın milletvekillerimizden Hacer DİCLE
Necati DOĞANÇ Araştırmacı/Eğitimci