Şeyh Şabanı Veli Hazretleri, Kastamonu'nun Taşköprü Gökçeağaç Bucağı'na bağlı Çakırçayı Köyü'nün Cimdar Mahallesi'nde 1497 yılında doğmuş, bazı kaynaklarda ise doğum tarihi 1499 olarak geçmektedir. Şabanı Veli, küçük yaşlarda hem anne hem de babasını kaybetmiş bir yetim olarak büyümüştür. Ancak hayırsever bir hanım tarafından himaye edilmiş ve eğitimine destek olunmuştur. Eğitim hayatının bir bölümünü Taşköprü'de tamamlamış, ardından Kastamonu'ya giderek Kuran, hadis, tefsir gibi ilimlerde derinlemesine bilgi edinmiştir. Daha sonra İstanbul'da eğitimini tamamlamıştır. Öğrenim yıllarında ahlaki erdemleri, ağırbaşlılığı ve çalışkanlığı ile hocalarının takdirini kazanmıştır.
Şeyh Şabanı Veli Hazretleri Kimdir?
Şâbân-ı Velî, 1481 yılında Taşköprü, Kastamonu'da doğmuş ve 4 Mayıs 1569'da Kastamonu'da vefat etmiş bir evliya ve mutasavvıftır. Kendisi, Halveti Tarikatı'nın Cemaliyye şubesine ait Şabaniyye kolunun kurucusudur.
Şâbân-ı Velî, doğduğu köy olan Taşköprü'nün Gökçeağaç Bucağı'na bağlı Çakırçayı Köyü'nün Cimdâr Mahallesi'nde dünyaya gelmiş, ancak annesini üç yaşında, doğmadan önce de babasını kaybetmiştir. Bir hayırsever kadın tarafından evlat edinilen Şâbân-ı Velî'nin eğitim hayatı, mahallesinin okulunda Kur'an öğrenerek başlamıştır. Eğitimini Kastamonu'da sürdürmüş ve sonrasında İstanbul'a giderek Fatih Sultan Mehmet Han'ın medreselerinden biri olan Karadeniz Başkurşunlu Medresesi'ne kaydolmuştur.
Eğitim hayatının bir aşamasında Eyüp Camii'sinde kürsü şeyhliği yapmış ve ilim yolculuğuna devam etmiştir. Kastamonu'ya giderken Bolu'da uğradığı Hayreddin Tokadi'nin dergahında zikre katılmış ve sonrasında Hayreddin Tokadi'ye biat etmiştir. Bu biat sonrasında 12 yıl boyunca şeyhinin hizmetinde bulunmuştur. 1530-1531 yıllarında Kastamonu'ya gönderilen Şâbân-ı Velî, önce Cemalattin Camii'nin avlusuna yerleşmiş, daha sonra Honsalar Camii'nin içindeki bir odaya taşınmıştır.
Şâbân-ı Velî, Kastamonu'da uzun yıllar yaşamış ve Anadolu'nun dördüncü büyük evliyası olarak kabul edilmiştir. Sonraki dönemde ölümüne kadar kaldığı Şeyh Sünneti Efendi dergahına yerleşmiş ve yedi yıl boyunca halvette kalarak evliyalık mertebesine ulaşmıştır. Vefat etmesinin ardından türbesi aynı bölgede inşa edilmiştir, ancak türbe zaman içinde hasar görmüş ve 1902 yılında Mahmut Paşa tarafından yeniden inşa edilmiştir. Şâbân-ı Velî, yaşamı ve öğretileriyle Halveti Tarikatı'nda önemli bir figür olarak hatırlanır.
Şeyh Şabanı Veli Külliyesi
Şeyh Şabanı Veli Külliyesi, III. Murad'ın hocası Suca Efendi tarafından yaptırılmıştır. Bu külliye, Kastamonu'daki önemli dini ve kültürel bir merkezdir ve içinde çeşitli yapıları barındırır.
Dergah Evleri: Cami ile aynı dönemde inşa edilmiş olan dergah, Sultan Abdülmecid döneminde Kastamonu Kaymakamı Salih Ağa tarafından tamir edilmiş ve genişletilmiştir. Günümüze ulaşan iki konak ve müze binası, Azdavaylı Mahmut Paşa tarafından inşa edilmiştir. Ortadaki bina, Şeyh Şabanı Veli'nin özel eşyalarını ve Kastamonulu hattatların eserlerini sergilemek için kullanılmaktadır.
Cami: Seyyid Sünneti Efendi tarafından yaptırılan cami, başlangıçta daha küçük bir mescit olarak başlamıştır. Ancak III. Murad'ın hocası ve mürşidi Şuca Efendi tarafından genişletilmiş ve günümüzdeki camiye dönüştürülmüştür. Caminin tabanı ve tavanı ahşaptır, mihrap alçı süslemelidir ve minber ile vaaz kürsüsü sedef işlemelidir.
Türbe: Kastamonu'daki Şeyh Şabanı Veli Külliyesi içinde yer alan türbe, ulema ve halkın yardımlarıyla inşa edilmiştir. Sultan Ahmed'in oğlu Sultan Osman döneminde yapımına başlanmış ve halkın katkılarıyla tamamlanmıştır. Ayrıca, türbenin doğu tarafında bulunan tali kapı, Vezir Kurşuncuzade tarafından yaptırılmış ve harem bölümü eklenmiştir.
Kütüphane: Türbe ile aynı dönemde inşa edilen kütüphane, alt katı ibadethane olarak kullanılırken üst katı dernek odası olarak hizmet vermektedir. Külliyenin bir parçası olarak, ilim ve kültürün korunmasına katkıda bulunur.
Bu külliye, Kastamonu''da dini ve kültürel mirasın önemli bir temsilcisidir ve Şeyh Şabanı Veli Hazretleri'nin hayatı ve mirası için önemli bir merkezdir.
