BURSA/TRABZON (AA) - FATİH ÇAPKIN/DUYGU AVUNDUK - Türkiye'de özellikle turistik bölgelerde ve şehirlerin panoramik görüntüsünün seyredilmesi amacıyla kullanılan teleferik sistemlerinde üst düzeyde yolcu güvenliğini sağlamak için belirli periyotlarda manyetik rezonans ve sensörler yardımıyla özel bakımlar yapılıyor.
Türkiye'nin alanında ilk hattı olma özelliğiyle 29 Ekim 1963'te açılan Bursa Teleferik, ziyaretçileri Yıldırım ilçesi Teferrüç Mahallesi'ndeki istasyondan Uludağ'ın sırtlarındaki 1231 metre rakımlı Kadıyayla, 1635 rakımlı Sarıalan ve 1810 rakımlı Kurbağakaya (Oteller Bölgesi) mevkilerine ulaştırıyor.
Teknoloji, altyapı, istasyon ve vagonları 2014'te tamamen yenilenen Bursa Teleferik, tek halatlık 9 kilometre hattıyla, sekizer kişilik 140 kabinle hizmet veriyor.
Her 20 saniyede bir kabinin hareket ettiği, saatte 1500 yolcu kapasitesine sahip teleferik, sarsıntıyı önleyen aerodinamik tasarım, otomatik kontrol sistemine sahip hidrolik kapılar, merkezi elektrik sistemi ile zor hava koşullarında da kesintisiz ulaşım sağlıyor.
- Teleferik hattında yük kapasitesini halat çapı belirliyor
Bursa Teleferik AŞ Yönetim Kurulu Başkanı İlker Cumbul, AA muhabirine yaptığı açıklamada, teleferik hattı kurulumunda ve işletilmesi sırasında güvenlik için periyodik aşamalarda özel bakım ve kontrollerin yapıldığını söyledi.
Teleferik hattı için öncelikle planlama aşaması olduğunu belirten Cumbul, "Planlama aşamasından sonra teleferik imalatçısıyla beraber proje yapılır. Teleferik imalatçısı inşaat firmasıyla teleferiği kurar ve bitirdikten sonra işletmeci firma, üretici firma ve kontrol eden otoriteler beraber belirli kontrolleri yapar, faaliyete girdikten sonra rutin kontroller yapılmaya devam edilir." dedi.
Cumbul, tek halatlı sistemlerde genellikle kabin yolcu kapasitesinin 10 kişi, çift halatlılarda yaklaşık 50 kişi olduğunu kaydetti.
Hatların kurulumuna değinen Cumbul, "Tek halatlı sistemlerde yaklaşık 300 metrede bir direk kullanılır. Tabii coğrafyaya göre direk sayısı azalabilir. Çift halatlı sistemlerde ise 800 metreye kadar bu çıkabilir. Halatın uzunluğu teleferik hattının halka şeklinde olması nedeniyle 2 katıdır. Yani 1 kilometrelik hedefiniz varsa 2 kilometrelik halatınız olması gerekir. Halatın çapı da teleferikte bulunan kabin sayısı ve teleferiğin taşıyacağı yüke göre hesaplamalar sonucunda belirlenir." diye konuştu.
- Kabin güvenliği için hangi malzeme kullanılmalı?
Cumbul, rüzgarı ve yağışı almaması amacıyla kabinlerdeki camların polikarbon, şasenin ise hafif olması için alüminyumdan yapıldığı bilgisini verdi.
Teleferik sefer sayısında sınırlama gerekmediğini dile getiren Cumbul, "Teleferiklerde sürekli sefer yapılmaktadır. Bizim tesisimizde her 20 saniyede bir kabin yeni yolcuyu almaya hazır hale gelmektedir. Teleferiklerin kabinlerinin bakımları yapıldığı sürece herhangi bir ömrü yoktur. Teleferiğin diğer unsurları, kabinlerden çok daha önce yaşlanır. 1963 yılında yapılan Bursa Teleferik kabini, müşterilerimizin fotoğraf çekimi için hala tesisimizde hizmet vermektedir." ifadesini kullandı.
- Teleferik bakımları nasıl yapılıyor?
Teleferiklerin bakımlarının nasıl yapıldığı sorusunun merak edildiğini anlatan Cumbul, teleferik sistemlerinin bakımlarında farklı aşamalar olduğunu söyledi.
Özellikle kritik parçalarda "kestirimci bakım yöntemi" uygulandığını ifade eden Cumbul, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Yani bir şey bozulmadan ya da bozulacağı belli olacağı zaman daha çok hasarsız muayene sistemleri var. Röntgen cihazları ya da manyetik rezonans cihazlarıyla, belirlenmiş periyotlarda kontroller yapılarak o parçalar gerekli görüldüğünde değiştirilir. Bunların pek tamiratı yoktur. Teleferik mevzuatıyla ilgili hem Avrupa Birliği mevzuatı Türkiye'de geçerli olan hem de imalatçıların belirli bakım periyotları var. Bakım konusunda herhangi bir araç, tren, otomobil veya uçaktan farkı yoktur. Günlük, saatlik gözle kontrol edilmesi gereken ve en ileri seviyede manyetik rezonansla kontrol edilmesi gereken parçalar var. Her tesisin önemli bir bakım ekibinin olması zorunlu."
- Sensörlerle anlık kontrol
İlker Cumbul, kazaların önlenmesi için bakımların günlük periyotlarda yapıldığına, sistemin sensörlerle anlık ve sürekli kontrol edildiğine dikkati çekti.
"Teleferik hattımızda kabinler dahil yaklaşık 3 bin sensör var. Halatın pozisyonu, motorun kuvveti, kabinlerin pozisyonları gibi pek çok şey anlık olarak test ediliyor." diyen Cumbul, beklenmeyen bir durumda sistemin otomatik olarak durduğunu ifade etti.
Cumbul, teleferiklerde kazaların pek görülmediğini, daha çok elektrik kesilmeleri ya da başka öngörülemeyen nedenlerden sistem durdurularak kurtarma planlarının devreye alındığını belirtti.
Bu tür durumlarda genellikle kabinlerin yavaş çalıştırılarak en yakın istasyona kadar götürüldüğünü söyleyen Cumbul, "Hat dönmeyecek şekilde bir durum olmuşsa o zaman ayrı kurtarma planı vardır. Bunun için de bütün yolcuların güvenli bir noktaya ulaşıncaya kadar planlar vardır. Bunların tatbikatları da bütün tesislerde yapılmaktadır. Bir tesisin, kamu kullanımına uygunluk raporu alınmadan önce tahliye planlarının alternatifli ve kullanılacak personelin nerede çalışacağına dair güncel olarak tutulmak üzere hazırlanması zorunludur." bilgisini paylaştı.
Cumbul, Bursa'daki tesiste teleferik bakımı ve kurtarma planı kapsamında 25 kişilik uzman ekibin görevli olduğuna değindi.
- Yolcusuz test sürüşü yapılarak ilk kontroller sağlanıyor
Trabzon'un Beşikdüzü ilçesinde uzunluğu toplam 3 bin 10 metre olan hat üzerinde 2 kabinle hizmet veren Beşikdağ Teleferik Tesisi şefi Mustafa Çolak da sezon başlamadan önce tesisin bakımlarının tamamlandığını söyledi.
Çolak, halatlardaki manyetik testlerin yılda 2 kez yapıldığını dile getirerek "Her sabah teknik bakım kılavuzunda belirtilen periyodik bakımları ve test sürüşünü yolcusuz yaparız, sonra tesisi işletmeye açarız. Tesiste 12 teknik personel görev alıyor. Tüm teknik personel hem bakım hem de operatörlük eğitimi almıştır. Hepsinin arama kurtarma, ilk yardım gibi sertifikaları bulunmaktadır." diye konuştu.
Her sabah kabinlerin üzerine çıkıp topraklama halatını söküp takarak kontrol ettiklerini vurgulan Çolak, şunları söyledi:
"Makaranın halatını çektiğimizde, taşıyıcı halatlarımız sağda ve soldadır, kabini tamamen yukarı çeker. Sabah bakımlarında 'Halatımızın pozisyonu doğru yerde mi, kayma var mı, halatın kasnakları üzerinde kopma, aşınma gibi sorunlar var mı, ses geliyor mu?' diye bakıyoruz. Taşıyıcımızda toplam 16 kasnağımız var, 'kasnaklarımızda herhangi bir sıkıntı ya da vidalarda gevşeme var mı' diye kontrol ediyoruz. Arızaları birbirimize hemen bildiririz, telsizle alt istasyon ve üst istasyon arasında konuşmalar olur, kabinlerde durma ya da herhangi bir sıkıntı olursa bilgi verilir ve buna müdahale edilir. Müdahalelerimizi çok hızlı yapabiliyoruz. Olası bir acil durumda kabinimiz durdu, direkt arıza hızlı bir şekilde giderilmeyecekse acil sürüşe geçip misafirlerimizi yukarı çekip güvenli şekilde tahliye edildikten sonra bakımları yaparız."
Kabinlerde operatörlerinin bulunduğunu belirten Çolak, olumsuzluk yaşanması durumunda operatörün kabinlerin tahliyesine yönelik gerekli prosedürlere destek olduğunu sözlerine ekledi.