Türkiye, nüfus yapısında yaşanan köklü değişimlerle birlikte artık "çok yaşlı ülkeler" kategorisinde yer alıyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) yayımladığı 2024 yılına ait Aktif Yaşlanma Endeksi (AYE) bülteni, yaşlanan nüfusun ülke geleceğini nasıl şekillendireceğine dair çarpıcı veriler sundu.
Yaşlanan Nüfusun Ayak Sesleri
Son yıllarda doğurganlık oranlarında görülen sert düşüş ve sağlık alanındaki gelişmelerin etkisiyle doğuşta beklenen yaşam süresi uzarken, yaşlı nüfusun oranı artmaya devam ediyor. 2019 yılında 7,5 milyon olan 65 yaş üstü nüfus, 2024 yılı itibarıyla %20,7 artarak 9,1 milyona ulaştı. Bu oran, toplam nüfusun %10,6’sına denk geliyor. 2030 yılında ise bu oranın %13,5’e çıkması bekleniyor.
Aktif Yaşlanma Endeksi Yükseldi
Türkiye’nin aktif yaşlanma endeksi, 2023 yılında 28,7 iken 2024’te 29,7’ye yükseldi. Bu endeks, yaşlı bireylerin sosyal yaşamda, istihdamda ve sağlıkta ne kadar aktif olduklarını gösteriyor. Avrupa Birliği ortalamasının 36,8 olduğu bu endekste, Türkiye hâlâ alt sıralarda yer alıyor ancak bazı ülkeleri geride bırakmayı başardı.
Bölgelere Göre Yaşlanma Profili
İstatistikî verilere göre, Doğu Karadeniz Bölgesi 33,3 puanlık endeks değeriyle aktif yaşlanmada Türkiye’nin zirvesinde yer aldı. Bu bölgeyi Batı Marmara (31,9) ve Kuzeydoğu Anadolu (30,8) takip etti. Güneydoğu Anadolu ise 26,9 puanla en düşük endekse sahip bölge oldu.
İstihdam, Topluma Katılım ve Sağlıklı Yaşamda Cinsiyet Uçurumu
Endeksin dört bileşeninden biri olan istihdam, yaşlı bireylerin iş gücüne katılımını ölçüyor. Türkiye genelinde bu değer 27,6 olarak hesaplandı. Ancak erkeklerin istihdam endeksi 40,4 iken, kadınlarda bu oran yalnızca 15,5 oldu. Doğu Karadeniz, her iki cinsiyette de en yüksek istihdam oranına sahip bölge oldu.
Topluma katılım endeksi ise 2024 yılında 12,5 olarak kaydedildi. Bu bileşen; gönüllülük, siyasi katılım ve bakım gibi alanları kapsıyor. İstanbul, topluma katılımda lider konumdayken Doğu Karadeniz en düşük skora sahip oldu. Kadınlar bu alanda erkeklere göre daha aktif bulundu.
Sağlık, güvenlik ve bağımsız yaşamı ölçen bileşen değeri ise 65 olarak belirlendi. En yüksek puanı Ege Bölgesi alırken, Güneydoğu Anadolu bu alanda da en düşük sırada yer aldı. Kadın ve erkekler arasında ciddi farklılıklar bulunurken, cinsiyet uçurumunun en belirgin olduğu bölge Akdeniz oldu.
Yaşlılara Uygun Ortamda Türkiye Avrupa’nın Gerisinde
Yaşlı bireylerin dijital okuryazarlığı, sosyal bağları ve eğitim düzeyini değerlendiren “aktif yaşlanma için elverişli ortam” endeksi, 46,1 olarak kaydedildi. Türkiye, bu alanda da Avrupa ortalamasının altında kalsa da Romanya gibi bazı ülkeleri geride bıraktı. En yüksek değere sahip bölge Doğu Marmara olurken, Güneydoğu Anadolu burada da son sırada yer aldı.
