Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) 2.Dönem Kastamonu Milletvekili, Yunan General Trikopis ve ve emri altında bulunanları teslim alan Dadaylı Miralay Halit Bey’in yaşamı merak ediliyor. Peki, Dadaylı Miralay Halit Bey Kimdir? Miralay Halit Bey kaç yaşında, nerede hayatını kaybetti? İşte, Dadaylı Miralay Halit Bey’in hayatı ve Türkiye’nin bağımsızlık mücadelesinde sergilediği kahramanlıkları…
Dadaylı Miralay Halit Bey Kimdir?
1884 yılında Kastamonu’nun Daday ilçesine bağlı Kelebek köyünde dünyaya gelen Halit Bey, Kastamonu Askeri Rüştiyesi ardından da Bursa Işıklar Askeri İdadisinde eğitim görmüştür. Halit Bey, 1903-1906 yılları arasında Mektebi-i Harbiye’yi başarı ile bitirdikten sonra mülazım(teğmen) olarak orduya katıldı. Erkan-ı Harbiye Mektebini de başarı ile bitirdikten sonra yüzbaşı olarak 1.Dünya Savaşı’nda Irak Cephesinde göreve başladı.
14 Haziran 1915 tarihinden 15 Kasım 1918’e kadar İngiliz ve Arap aşiretlerine karşı yapılan tüm savaşlarda birinci yetkiye sahip olan Türk komutandır. 1918’de Musul’u terk ederken savaştan geriye kalan silah ve malzemeleri güvenli bir biçimde Diyarbakır’a nakletti. Bu cephaneler ise Kurtuluş Savaşı sırasında kullanılmıştır. Mondros Anlaşmasının imzalandığı dönemde Diyarbakır 13.Kolordu Kurbay Başkanı olarak görevini sürdürüyordu.
Türkiye’nin bağımsızlık mücadelesinin her aşamasında önemli rol üstlenen Miralay Halit, Sivas Kongresini engellemek için İstanbul Hükümeti’nin görevlendirdiği Ali Galip’in engellenmesinde önemli rol oynamıştır.
Miralay Halit Bey, 1921’de Sakarya Savaşı’nda 3.Kafkas Tümeni, 30 Ağustos 1922’de Dumlupınar Meydan Muharebesi’nde 5. Kafkas Tümeni’ne komutanlık yapmıştır.
Yunan General Trikopis ve Emri Altında Bulunanları Teslim Aldı
Dadaylı Miralay Halit Bey, 2 Eylül 1922 tarihinde Küçük Asya Ordusu’na Başkomutanlık yapan Yunan General Trikopis, 2.Kolordu Komutanı General Dijennis ve 13.Tümen Komutanı Albay Vandelis ile birlikte 391 subay, 4385 erini Karacahisar köyü yakınlarında teslim aldı.
Askerlikten Siyasete
Kurtuluş Savaşı’nın ardından Mustafa Kemal’in isteği üzerine askerlik görevini bırakarak siyasete giren Halit Bey, 1923 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) 2.Dönem Kastamonu Milletvekili olarak seçilerek, Kastamonu’yu mecliste temsil etti.
Halit Bey’in Siyasi Hayatı
Halit Bey, Halk Fırkası’nın ilan ettiği 9 ilkeyi benimsemişti. 3 Mart 1924’te Hilafetin kaldırılmasını emreden kanun TBMM gündemine geldiğinde genel kurulda söz alarak itirazını dile getirdi ve Hilafetin kaldırılmasından çok önce açıklanan 9 ilkenin ikinci maddesine aykırı olduğunu gerekçe göstererek teklife karşı çıktı. Mecliste yapılan oylamanın ardından kanun kabul edildi ve Halit Bey partiden istifa etti. Halit Bey’in bu hareketi, parti tarihine ilk milletvekili istifası olarak geçti.
17 Kasım 1924 tarihinde Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın (TCF) kurulması ile birlikte Halit Bey, partiye girdi. TCF üyeleri İzmir Suikastı sebebi ile tutuklanarak İzmir’e sevk edildiğinde ise bir tek Halit Bey bu karara tabi tutulmamıştı. Partinin kapatılmasının ardından siyasi kariyerine bağımsız milletvekili olarak devam etti ve 1 Kasım 1927 yılında emekli oldu.
Miralay Halit Bey Kaç Yaşında, Nerede Hayatını Kaybetti?
Halit Bey, Soyadı Kanunun çıkması ile birlikte “Akmansu” soyadını aldı. Yaşamını İstanbul’da ekonomik sıkıntılar ile sürdüren Halit Akmansu, milletvekilliği tekliflerini geri çevirdi.
10 Şubat 1953 yılında 69 yaşındayken İstanbul’da hayatını kaybeden Halit Akmansu, Karacaahmet Mezarlığı’na defnedildi. Naaşı 1988 yılında Ankara Devlet Mezarlığı’na nakledildi.