Kastamonu'nun Batı Karadeniz Bölgesi'nde yer alan Ağlı ilçesi, hem coğrafi yapısıyla hem de tarihi kökleriyle dikkat çekiyor. Başkent Ankara’ya 300 kilometre, Kastamonu il merkezine ise 50 kilometre uzaklıkta bulunan bu şirin ilçe, dağlar arasında kurulmuş ve etrafı yüksek tepelerle çevrili bir vadide yer alıyor. Ormanlarla kaplı bu bölgenin deniz seviyesinden yüksekliği 1100 metreyi buluyor, bu da ilçeye ayrı bir hava katıyor.
Ağlı'nın Tarihi Derinlikleri: Paflagonyalılar ve Osmanlı Dönemi
Ağlı'nın tarihi, kesin deliller olmamakla birlikte İlk Çağ’a kadar uzanıyor. M.Ö. 1100-700 yılları arasında Kastamonu ve çevresinde hüküm süren Paflagonyalılar, bu topraklarda egemenlik kurmuş. Firiklerin bir kolu olan Paflagonyalılar, bölgeye kendi isimlerini vermişler. Bu kadim uygarlığın izleri, Ağlı’nın tarihine ışık tutuyor.
Ağlı, Bizans döneminde uzun süre egemenlik altında kalmış ve o dönemde inşa edilen Ağlı Kalesi, günümüze kadar ulaşmış önemli bir eser olarak dikkat çekiyor. 1106 yılında Danişmendlilerin eline geçen bölge, 1292 yılında Osmanlı İmparatorluğu’na katılmış. Bu süreçte, Kastamonu ve çevresi İsmail Bey’in Fatih Sultan Mehmet’e direnmeyip egemenlik haklarından vazgeçmesiyle Osmanlı topraklarına dahil edilmiştir.
Efsanelerde Yaşayan Ağlı: Türkler ve Bizanslılar Arasındaki Mücadele
Ağlı’nın isminin kökeni ise halk arasında anlatılan bir efsaneye dayanıyor. Efsaneye göre, Türkler ilçenin doğusunda bulunan uğurlu tepede, Bizanslılar ise bir kalede yaşıyormuş. Aralarında 3 kilometre mesafe bulunan bu iki topluluk arasında sürekli bir çekişme varmış. Türklerin içme suyu ihtiyacını karşılamak için kullandıkları su kaynağını zehirlemek isteyen Bizanslılar, bir genç kızın Türk subayına aşık olması sayesinde engellenmiş. Genç kız, Bizanslıların suyu zehirleme planını Türk subayına haber vermiş. Türkler, su içme bahanesiyle ölü taklidi yaparak Bizanslıları tuzağa düşürmüş ve ardından ani bir saldırıyla onları bugünkü Azdavay’a kadar kovalamışlar. Bu olaydan sonra, Bizanslıların Türkler için "azdı-vay" diye bağırmalarından Azdavay ismi, zehirlenmiş sudan dolayı ise "Ağulu" yani "Ağlı" ismi ortaya çıkmıştır.
Ağlı’nın Modern Dönemi: 1990'da İlçe Statüsüne Kavuşması
Tarihi boyunca çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapan Ağlı, Osmanlı döneminde büyük bir gelişme göstermemiş ve ilk olarak kale yakınlarındaki eski pazar yerinde kurulmuş. 1905 yılında ise şimdiki yerine taşınmış ve 1918 yılında belediye teşkilatı kurulmuştur. Ağlı, 9 Mayıs 1990 tarihinde kabul edilen ve 20 Mayıs 1990 tarihinde yürürlüğe giren 3644 Sayılı Kanun gereğince ilçe statüsüne kavuşmuştur.
Ağlı, bugün tarihi kalıntıları, efsaneleri ve doğal güzellikleriyle Kastamonu’nun keşfedilmeyi bekleyen gizemli bir köşesi olarak ziyaretçilerini bekliyor.
