Üsküdar ile Kastamonu'nun bağlantısı, tarihî belgeler ve sempozyum kayıtlarıyla açıkça ortaya çıkmaktadır. İşte bu bağlamda dikkat çeken detaylar:
İstanbul'un Anadolu yakasındaki Gebze, tarihi geçmişiyle ilgili olarak Üsküdar İli'ne bağlı bir kaza merkeziydi. Osmanlı döneminde, İstanbul'un fethinden sonra Gebze'nin Kastamonu Eyaleti'ne bağlı olduğu belirtilmiştir.
Osmanlı Dönemi'nde Gebze, adli bakımdan Üsküdar'a bağlı Gekbuze Kadı Naibliği olarak varlığını sürdürmüş ve 1844 yılında Gebze, Kocaeli Sancağı'nın bir kazası olmuştur.
Kastamonu'nun eskiler tarafından "Üsküdar'a kadar Kastamonu" şeklinde ifade edildiği bilgisi, geçmişteki coğrafi sınırların ilginçliğine işaret eder.
“Şair Akgün Akova'nın "Üsküdar’a Kadar Kastamonu” dediği yerde, Kastamonu'nun tarih kokan topraklarına adım attığınızda, Osmanlı İmparatorluğu'nun derin izlerini keşfetmek ve hissetmek mümkün olacaktır. Şairin, bu iki şehir arasında neden özel bir bağ hissettiği sorulduğunda, şu açıklamayı yapar: Osmanlı döneminde, eyalet şehri olan Kastamonu'nun sınırları oldukça ilginç bir şekilde İstanbul Üsküdar'a kadar uzanıyormuş. Yani, Üsküdar, Kastamonu toprakları içinde bir köşe payı buluyormuş. (Kaynak).
Kastamonu Sancak Beyliği'nin sınırlarının Üsküdar hudutlarına dek uzandığı belirtilmiştir.
Onedio'nun belirttiğine göre, Kastamonu bir dönem Üsküdar sınırlarına kadar uzanmıştır (Kaynak).
Üsküdar Sempozyumları da bu gerçekleri destekleyen önemli kaynaklardan biridir. Sempozyum kayıtlarında Osmanlı döneminde Üsküdar'ın, sınırları Kastamonu'ya uzanan ayrı bir vilayet olduğuna dair bilgiler yer almaktadır (Kaynak).
Bu bağlamda, tarihsel belgeler ve sempozyum kayıtları, Üsküdar ile Kastamonu'nun geçmişteki sıkı bağlarını doğrulamaktadır. Aşağıda Kastamonu'nun Üsküdar ile tarihi bağları, devlet arşivlerinden elde edilen orijinal belgelerle aydınlatılmıştır. Bu belgeler, Hicri 1266 tarihli devlet salnamesinin orijinal 70 ve 72 sayfalarını içermekte ve günümüz Türkçesi'ne çevrilmiştir.
KASTAMONU'nun Üsküdar ile tarihi bağları, devlet arşivlerinden elde edilen orijinal belgelerle aydınlatılmıştır. Bu belgeler, Hicri 1266 tarihli devlet salnamesinin orijinal 70 ve 72 sayfalarını içermekte ve günümüz Türkçesi'ne çevrilmiştir.
Eyalet-i KASTAMONU'nun Yapısı: Eyaletin içinde yer alan Liva-i Kocaeli, İzmid maa nevahi-i Ayvacık, bağçelik, yeni köy ve diğer nahiyelerin yanı sıra Nahiye-i Karamürsel ve Yalakabad gibi yerleşim birimlerini kapsamaktadır. Aynı şekilde, Liva-i Bolu ve Liva-i Viranşehir bölgelerinde de çeşitli nahiyeler ve kasabalar bulunmaktadır.
KASTAMONU Merkez: Kastamonu merkez, nevahi-i Azdavay, Boyalı, Sırt Araç, Eflani-i Daday, Çekelne, Zani, Hasalay, Cide, Devrekani, Küre-i Cedid, Göl maa Daday, Küre-i Nuhas, Nahiye-i İnebolu, Sorgun-i Kastamonu, Taşköprü maa Kevni, Yörükhan-1 Araç, Nahiye-i Gökçeağaç maa Akyürük Merküze gibi birçok yerleşimi içermektedir.
Osmanlı Devleti İdare Şekli: Osmanlı Devleti'nin idari yapısına baktığımızda, Eyalet-Sancak-Kaza-Nahiye-Karye hiyerarşisinin hakim olduğunu görüyoruz. Bu hiyerarşi, KASTAMONU'nun yönetimini şekillendiren temel unsurlardan biridir.
Ayrıca aşağıda yer alan 1897 tarihli haritayı inceleyebilirsiniz.
Bu belgeler, Üsküdar ile Kastamonu arasındaki tarihi bağların sadece coğrafi değil, aynı zamanda idari bir boyutta da güçlü olduğunu göstermektedir. Osmanlı Devleti'nin zengin tarihine ışık tutan bu belgeler, geçmişin izlerini günümüze taşımaktadır.
(Ünal Topuksuzoğlu)