Türkiye’nin farklı bölgelerinde yer alan Gelibolu, Tirebolu, İnebolu ve Safranbolu gibi şehir ve ilçelerin adlarında ortak bir öğe dikkat çekiyor: “Bolu” takısı. Peki bu benzerlik bir rastlantı mı, yoksa geçmişin derinliklerinden gelen bir tarihsel bağın göstergesi mi?
"Polis"ten "Bolu"ya: Antik Dönemden Günümüze
Anadolu'nun binlerce yıllık tarihine ışık tutan bu adlar, Eski Yunanca'daki polis yani “şehir” kelimesinden türemiştir. Antik Yunan ve Roma dönemlerinde Anadolu'da kurulan birçok yerleşim yeri, adının sonuna "polis" ekini alıyordu. Zaman içinde, farklı dillerin, halk ağızlarının ve kültürlerin etkisiyle bu ek fonetik bir dönüşüme uğrayarak Türkçeye “bolu” şeklinde yerleşti.
Bu dönüşüm sadece bir telaffuz kolaylığı değil, aynı zamanda kültürel etkileşimlerin, göçlerin ve tarihsel mirasın bir yansımasıdır. Türklerin Anadolu’ya yerleşmesinden sonra, bu şehir isimleri zamanla bugünkü biçimlerine kavuşmuştur.
Şehir İsimlerinin Kökenleri: Her Biri Birer Hikâye
Tirebolu, Karadeniz’in kıyısında yer alır ve ismini antik Tripolis kentinden alır. “Tri” (üç) ve “polis” (şehir) birleşimiyle “üç şehir” anlamına gelirken, zamanla Tirebolu’ya dönüşmüştür.
Gelibolu ise Çanakkale Boğazı’nda yer alır ve kökeni Gallipolis (Galli Şehri) olarak bilinir. Roma ve Bizans etkisiyle bu isim “Gelibolu” haline evrilmiştir.
Safranbolu, hem bölgede yetiştirilen değerli safran bitkisine atıfla hem de “şehir” anlamındaki “polis” kökeniyle şekillenmiştir. Yani “safranın şehri” anlamını taşır.
Kastamonu/İnebolu, antik dönemde Abonou Teichos ve daha sonra Ionopolis olarak anılırken, zamanla bugünkü Türkçe formunu almıştır.
Kültürel Belleğin Sessiz Tanıkları
Bu yer isimleri, Anadolu’nun çok katmanlı kültürel yapısını ve tarih boyunca süregelen medeniyetler arası etkileşimi gözler önüne seriyor. Helenistik dönemden Osmanlı'ya, oradan günümüze kadar gelen bu adlar, sadece birer coğrafi işaret değil, aynı zamanda birer tarih belgesidir.
Bugün Türkiye haritasında rastladığımız bu “bolu”lu isimler, geçmişin izlerini taşımaya ve kültürel hafızayı canlı tutmaya devam ediyor.
