Yaklaşık 170 kilometrelik sahil şeridine sahip olan Kastamonu, Karadeniz'in en uzun kıyı bölgelerinden birine ev sahipliği yapmaktadır. Batıda Bartın, doğuda ise Sinop ile çevrili olan bu kıyı hattı, Cide ilçesinin Kapısuyu mevkii ile Çatalzeytin’in Akçay Deresi arasında uzanır. Dağların denize dik olarak yükseldiği bu zorlu coğrafya, ulaşımı tarih boyunca sınırlı kılsa da, denizle kurulan bağ her zaman güçlü olmuştur.
Çektirme Kayıkları: Ulaşımın Zarif Simgeleri
Cide ve Kurucaşile’de, nesilden nesile aktarılan ustalıkla inşa edilen çektirme kayıkları, Karadeniz’in hırçın dalgalarına karşı çevik ve dayanıklı yapılarıyla ön plana çıkar. Başlangıçta tamamen yelkenli olan bu tekneler, 1920’li yıllarda motorlarla donatılarak bölgedeki deniz taşımacılığında devrim yaratmıştır. “Karadeniz’in kuğuları” olarak anılan bu kayıklar, zarif yapıları kadar işlevselliğiyle de halkın gönlünde taht kurmuştur.
Bölgesel Ticareti Şekillendiren Tekneler
1930’lu yıllarda, Bartın ve Cide’de üretilen meyve, sebze, yumurta gibi tarım ürünleri bu motorlu çektirme kayıklarıyla İstanbul’a kadar taşınmaya başlandı. Karayolu ulaşımının sınırlı olduğu o dönemlerde, bu deniz araçları yalnızca bir ulaşım aracı değil, adeta kıyı halkının pazarla bağlantısını kuran birer ticaret köprüsü oldu. Zonguldak, Ereğli gibi şehirlerle kurulan bu deniz bağlantıları, bölge ekonomisinde canlılık yarattı.
Uğurlu Köyü’nde Tarihe Tanıklık Eden Bir Kare
1936 yılına ait, Kastamonu’nun Cide ilçesine bağlı Uğurlu (Güble) Köyü’nde çekilen bir kare, çektirme kayıklarının kıyıya indiriliş sürecini gözler önüne seriyor. Karada inşa edilen bir teknenin, kızak sistemiyle dere yatağından mandalarla çekilerek denize ulaştırıldığı bu görüntü, dönemin denizcilik becerilerinin ve toplumsal iş birliğinin somut bir kanıtı niteliğinde.
Gelenekten Geleceğe: Kayıkçılığın Yaşatılması
Zamanla sanayileşen taşımacılık yöntemleriyle birlikte çektirme kayıklarının önemi azalmış olsa da, Bartın ve Kastamonu sahillerinde bu geleneksel el sanatı yaşamaya devam ediyor. Kurucaşile’de bugün hâlâ aktif olan bazı küçük tersanelerde, yerli ustalar çektirme kayık yapımını sürdürüyor. Bu ustalar, yalnızca bir zanaatı değil, aynı zamanda bölgenin tarihini, kültürünü ve denizle olan bağını yeni kuşaklara aktarıyor.
Kültürel Mirasın Bir Parçası Olarak Çektirmeler
Çektirme kayıkları artık yalnızca bir ulaşım ya da ticaret aracı değil; Karadeniz kültürünün yaşayan bir simgesi, geçmişle kurulan bir bağ olarak değerlendiriliyor. Yerel festivallerde sergilenen, deniz müzelerinde yer alan ve kimi zaman turistik gezilerde kullanılan bu tekneler, bölgenin denizcilik mirasını yaşatmak adına büyük bir öneme sahip.
