Prostat kanserinin tespitinde bugüne dek en yaygın kullanılan yöntem, kandaki Prostat Spesifik Antijen (PSA) düzeyinin ölçülmesi oldu. Ancak uzmanlar, bu testin kimi zaman yanıltıcı sonuçlar verdiğini ve özellikle agresif tümörleri tespit etmekte yetersiz kalabildiğini belirtiyor. İngiltere Ulusal Sağlık Sistemi (NHS), PSA testini yalnızca doktor önerisiyle ya da 50 yaş üzerindeki bireylerin talebi üzerine uyguluyor.
Genetik Tabanlı Yeni Yöntem: Poligenik Risk Skoru
Bilim insanları, prostat kanseri tanısında daha hassas bir yaklaşım sunan “poligenik risk skoru” adlı yeni bir test geliştirdi. Bu test, tükürük örneği aracılığıyla 130 farklı genetik varyantı analiz ederek kişinin prostat kanseri riskini belirliyor. Böylece genetik yatkınlık üzerinden daha net bir değerlendirme yapılabiliyor.
Yeni Testle Daha Fazla Agresif Tümör Ortaya Çıkarıldı
Londra Kanser Araştırma Enstitüsü ve The Royal Marsden NHS Vakfı'nın ortak yürüttüğü çalışmada, 55 ila 69 yaş arasında 6.300 erkek incelendi. Bu kişilerden yüzde 12’si yüksek risk grubuna dahil edildi ve ileri taramalar için MRI ve biyopsiye yönlendirildi. Sonuç olarak 187 kişide prostat kanseri saptanırken, bunların 103’ünün yüksek riskli tümör taşıdığı belirlendi.
Özellikle dikkat çekici olan nokta, kanser teşhisi konulan 118 kişide PSA seviyesinin normal sınırların altında olmasıydı. Mevcut test yöntemleriyle bu vakaların yaklaşık 74’ünün gözden kaçabileceği vurgulandı.
Erken Teşhiste Tasarruf ve Etkinlik Sağlanabilir
Yeni test yöntemi, sadece agresif kanser türlerini daha yüksek doğrulukla tespit etmekle kalmıyor; aynı zamanda yanlış pozitif sonuçların da önüne geçerek gereksiz tedavi ve taramaları azaltabiliyor. MRI taramalarının gözden kaçırdığı bazı vakaları da tespit edebilmesi, yöntemin etkinliğini artırıyor.
New England Journal of Medicine’da yayımlanan çalışmaya göre, bu testin yaygınlaştırılması halinde NHS, yılda yaklaşık 500 milyon sterlin tasarruf edebilir.
Uzmanlar Umutlu, Ancak Temkinli
Londra Kanser Araştırma Enstitüsü'nden Prof. Dr. Ros Eeles, bu düşük maliyetli testin genetik yatkınlığı yüksek bireylerde erken tanıyı mümkün kılabileceğini belirterek, "Bu yöntem, prostat kanseriyle mücadelede yeni bir dönemi başlatabilir" dedi.
Ancak bazı uzmanlar, testin ulusal düzeyde bir tarama programına entegre edilmesi için daha fazla bilimsel veri gerektiği konusunda uyarıyor. Bristol Üniversitesi’nden Prof. Jenny Donovan, tarama programlarının başlatılabilmesi için fayda-zarar dengesinin net biçimde ortaya konulması gerektiğini vurguladı.
Her Yıl Binlerce Teşhis, On Binlerce Kayıp
İngiltere’de her yıl yaklaşık 55.000 erkeğe prostat kanseri teşhisi konuluyor ve bu hastalık nedeniyle 12.000 kişi hayatını kaybediyor. Bu nedenle erken tanı yöntemlerindeki her gelişme, binlerce hayat için büyük bir umut anlamına geliyor.
