Türkiye’de Sağlık Bakanlığı tarafından yürütülen ücretsiz tarama programı kapsamında, 2024 yılı itibarıyla toplam 2 milyon 700 bin gaitada gizli kan testi gerçekleştirildi.
Kolorektal Kanser Nedir ve Neden Önemlidir?
Kolorektal kanser, kalın bağırsak ve rektumda gelişen kanser türlerini kapsar. Genellikle 50 yaş ve üzerindeki bireylerde daha sık görülmekte olup, dünya çapında her yıl yaklaşık 1,9 milyon yeni vaka tespit edilmektedir. Bu hastalık, erken teşhis edilmediğinde ölümcül olabilmektedir; nitekim, küresel istatistiklere göre yılda 900 binden fazla kişi bu hastalık nedeniyle hayatını kaybetmektedir.
Kolorektal kanserin görülme sıklığı, Avrupa, Kuzey Amerika, Rusya, Avustralya ve Yeni Zelanda gibi gelişmiş bölgelerde daha yüksek seviyelerde seyrederken, Asya ve Afrika’da daha düşük oranlarda gözlemlenmektedir. Bu farklılığın temel sebepleri arasında beslenme alışkanlıkları, çevresel faktörler ve genetik yatkınlık yer almaktadır.
Türkiye’de Kolorektal Kanser Tarama Programı
Türkiye’de Sağlık Bakanlığı tarafından yürütülen Kolorektal Kanser Tarama Programı kapsamında, 50-70 yaş aralığındaki bireyler için iki yılda bir ücretsiz gaitada gizli kan testi yapılmaktadır. Bu test, Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri (KETEM), Sağlıklı Hayat Merkezleri (SHM) ve Aile Sağlığı Merkezlerinde (ASM) hızlı, pratik ve güvenilir bir şekilde uygulanmaktadır.
Erken teşhis için yalnızca gaitada gizli kan testi değil, aynı zamanda 10 yılda bir kolonoskopi yapılması da önerilmektedir. Pozitif test sonuçları çıkan bireyler, ileri tetkik ve tedavi süreçleri için ilgili sağlık kuruluşlarına yönlendirilmektedir.
Kolorektal Kanserin Risk Faktörleri Nelerdir?
Kolorektal kanserin gelişiminde çeşitli risk faktörleri rol oynamaktadır. Bunlar arasında;
-
Aşırı kilo ve obezite
-
Fiziksel aktivite eksikliği
-
Fazla miktarda işlenmiş veya kırmızı et tüketimi
-
Tütün ve alkol kullanımı
-
Ailede kolorektal kanser veya bağırsak polip öyküsü
-
İnflamatuvar bağırsak hastalıkları öyküsü
gibi faktörler yer almaktadır.
Kolorektal Kanserden Korunmak İçin Neler Yapılabilir?
Kolorektal kanseri önlemek için yaşam tarzında bazı değişiklikler yapmak büyük önem taşır. Bunlar arasında;
-
Sağlıklı kiloyu korumak
-
Düzenli egzersiz yapmak
-
İşlenmiş ve kırmızı et tüketimini sınırlandırmak
-
Taze sebze, meyve ve tam tahıllı ürünleri tüketmek
-
Lif bakımından zengin gıdalar tercih etmek
-
Sigara ve alkol kullanımından kaçınmak
gibi alışkanlıklar bulunur. Bu basit ama etkili önlemler, hastalığın gelişme riskini önemli ölçüde azaltabilir.
Kolorektal kanser, dünya genelinde en sık rastlanan kanser türlerinden biri olup, erken teşhis edilmesi durumunda tedavi edilebilmektedir. Türkiye’de Sağlık Bakanlığı tarafından sunulan ücretsiz tarama hizmetleri sayesinde 2024 yılında 2,7 milyon kişi gaitada gizli kan testi yaptırarak erken teşhis fırsatından yararlandı. Risk faktörlerini en aza indirmek ve sağlıklı yaşam alışkanlıkları kazanmak, bu hastalığın önlenmesinde büyük rol oynamaktadır. Bu nedenle, tarama programlarına katılmak ve sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek büyük önem taşımaktadır.
