Çoğu kişinin bilmediği bir gerçek: Kastamonu'nun merkezi Üsküdar vilayetidir. Tarih kokan bu bilgiler, 1461 yılından 1922 yılına kadar Osmanlı yönetiminde kalan Kastamonu ile ilgili ilginç detayları gün yüzüne çıkarıyor.
Kastamonu, uzun bir süre boyunca Bolu eyaletine bağlı olarak varlığını sürdürmüştür. Kanuni Sultan Süleyman tarafından Eyalet merkezi ilan edilen bu şehir, Osmanlı'nın idaresinde 37 yıl boyunca önemli bir eyalet konumundaydı.
Kastamonu vilayeti, Bolu, Çankırı ve Sinop'u içine alıyordu, ancak zamanla bu bölgelerden ayrılarak günümüzdeki konumuna ulaştı.
Osmanlı'nın idari yapısına göre, eyalet, kaza ve nahiye olarak adlandırılan yapı içinde Üsküdar da bir eyalet yani il olarak kabul ediliyordu. Üsküdar vilayeti, Kastamonu'nun merkez kenti olarak hizmet veriyordu ve Kastamonu Sancak Beyliği'nin sınırları Üsküdar hudutlarına kadar uzanıyordu.
"Üsküdar’a kadar Kastamonu" sözü de bu tarihi gerçekten kaynaklanmaktadır. Kadıköy'ü de içinde barındıran Üsküdar vilayeti, Kastamonu'nun merkezi konumundaydı. Ayrıca, Kastamonu ve Üsküdar'ın kentleşme özellikleri de birbirine benzerdi.
Kastamonu'nun tarihindeki önemli dönemlere ışık tutan orijinal belgeler, devlet arşivlerinden gün yüzüne çıktı. Hicri 1266 tarihli devlet salnamesine ait orijinal 70 ve 72 sayfalık belgeler, detaylı bir araştırma sonucunda günümüz Türkçesi'ne çevrilerek açıklandı.
Eyalet-i KASTAMONU'nun Yapısı:
Eyaletin içinde yer alan Liva-i Kocaeli, İzmid maa nevahi-i Ayvacık, bağçelik, yeni köy ve diğer nahiyelerin yanı sıra Nahiye-i Karamürsel ve Yalakabad gibi yerleşim birimlerini kapsamaktadır. Liva-i Bolu ve Liva-i Viranşehir bölgelerinde de çeşitli nahiyeler ve kasabalar bulunmaktadır.
KASTAMONU Merkez:
Kastamonu merkezi, nevahi-i Azdavay, Boyalı, Sırt Araç, Eflani-i Daday, Çekelne, Zani, Hasalay, Cide, Devrekani, Küre-i Cedid, Göl maa Daday, Küre-i Nuhas, Nahiye-i İnebolu, Sorgun-i Kastamonu, Taşköprü maa Kevni, Yörükhan-1 Araç, Nahiye-i Gökçeağaç maa Akyürük Merküze gibi birçok yerleşimi içermektedir.
Osmanlı Devleti İdare Şekli:
Osmanlı Devleti'nin idari yapısına bakıldığında, Eyalet-Sancak-Kaza-Nahiye-Karye hiyerarşisinin hakim olduğu görülmektedir. Bu hiyerarşi, Kastamonu'nun yönetimini şekillendiren temel unsurlardan biridir.
Ayrıca, tarihi harita olan 1897 tarihli haritayı inceleyerek, dönemin yerleşim düzenini daha yakından görebilirsiniz.
