Anadolu Kültüründe Hızır geleneği ve Hıdırellez önemli bir yer tutmaktadır.Ülkemizde bir çok tören ve inanmalara konu olan bu gelenek baharın gelişi ile ilgili süreklilik arze...
Anadolu Kültüründe Hızır geleneği ve Hıdırellez önemli bir yer tutmaktadır.Ülkemizde bir çok tören ve inanmalara konu olan bu gelenek baharın gelişi ile ilgili süreklilik arzeden çok eski geleneklerimizden biridir.
Hıdırellez,Hızır İlyas’ın halk dilinde söyleniş şeklidir.Anadolu’da kutlanan bahar bayramlarının en önemlilerinden biridir.
Hızır; hayat suyu içerek ölmezliğe kavuşmuş,özellikle baharda insanlar arasında dolaşarak darda kalan ,başı sıkışanlara yardım eden iyiliklerde bulunan,doğanın canlanmasını yeşermesini sağlayan bolluk,bereket ve sağlık dağıtan bir veli veya bir peygamber olduğuna inanılan bir uludur.
İnsanların Hızır hakkında ki düşüncesi ve inanışı onun ebedi olduğu ve baharda doğanın uyanmasını sağlaması sebebiyle yaşam sembolü olduğu kabul edilir.Hızır’ın yaşadığı yer ve zamanda belli değildir.
İlyas;denizlerin hakimi ve piri olarak bilinir.Hızır ile İlyas’ın denizle karanın birleştiği bir yerde buluştuğu güne “Hıdırellez”(Hızır İlyas) adı verilir .Bunun da 6 Mayıs’a denk geldiği kabul edilir.
Ülkemizde geniş bir şekilde yayılmış olan bu gelenek her yıl bayram havasıyla tekrarlanmaktadır. Hızır ile İlyas’ın buluştukları 6 Mayıs günü yani Hıdırellez kışın sona erdiği,doğanın tam olarak uyandığı zamandır.
Her yer yeni bir yaşama kavuşur. Hızır’ın temas ettiğine inanılan her yer ,her şey,uğur ,bolluk ve bereket bulur. İnsanlar dilek dilerler ve kabul olması için değişik çarelere başvururlar.
Taşköprü’müzde de bu gelenek bu inanış geçerliliğini yitirmemiş hala devam etmektedir. Hızır’ın elinin değdiği şeylerde Şifa ,bolluk, bereket olacağı inancından yola çıkarak
Hıdırellez gecesi ;
• Gül dallarının dibine model evler yapılır,paralar gömülür,
• Evlerde yiyecek kaplarının,helkirlerin(kiler) kapakları ,para keselerinin ağızları açık bırakılır,Hızır tarafından doldurulacağına, bolluk bereket olacağına inanılır
• Tahıl konulan kilerlere taş atılır böylece bolluk olacağına inanılır.
• Taze soğanların yaprakları eşit şekilde kesilir birine işaret yapılarak dilek tutulur ertesi sabah işaretli kısım diğerinden daha çok büyürse dilek kabul olduğuna inanılır.
• Taşköprü’müzde eskiden beri gelenek haline gelen “Kuyu Kebabı”da ,6 Mayıs yani Hıdırellez günü kuzular kesilerek yapılmaya başlar.Günümüzde daha önce kuyu kebabı çıkarılmaya başlandı ama esas olan kuyu kebabının yapılması Hıdırellez günüdür.
• Pikniklere gidilir yemekler yapılır komşular ve akrabalarla eğlenceler yapılır Hıdırellez’in gelişi kutlanır.
Kısaca darda kalanların,başı sıkışanların dileklerinin yerine getirilmesine ,
dertlilere deva, hastalara sağlık verilmesine,yaşama, doğaya canlılık getirmesi ,
mucize ve kerametleriyle şans,kısmet ve uğur getirmesine vesile olacağına inanılır.
Baharın gelişi , doğanın canlanması ve uyanışı gerçeğidir Hıdırellez.
Dilekleriniz kabul, ülkemizde bolluk bereket ve sağlık olsun. Hızır yanımızdan eksik olmasın.
Necati DOĞANÇ
